شماره 9: ارث و میراث

· قال الله تعالی: (یوصِيكُمُ اللَّهُ فِی أَوْلاَدِكُمْ لِلذَّكَرِ مِثْلُ حَظِّ الْأُنْثَيَيْنِ).[1] حکم خداوند در میراث فرزندانتان آن است که پسران دو برابر دختران ارث می‌برند.

شرح کوتاه: ارث عبارت است از انتقال دارایی میّت «یا مورِّث» به نزدیکان نسبی و سببی او. نَسَب یعنی ارتباط دو نفر از طریق ولادت و خویشاوندی؛ مانند پدر و فرزند یا خواهر و برادر. سَبَب یعنی پیوند و قرابت با دیگری از طریق ازدواج.

به شخصی که ارث می‌برد «وارث» و کسی که از او ارث برده می‌شود «مورِّث» گفته می‌شود و به مال و حقّی که از میّت باقی مانده «تَرَکِه» یا «میراث» ‌گویند. مالکیّت ورثه نسبت به اموال میّت، بعد از ادای حقوق و دیون میّت است، لذا بعد از پرداخت بدهی میت، اعم از بدهی به مردم و بدهی نسبت به واجبات مالی مثلِ خمس و زکات و نیز عمل به وصیت میّت نسبت به ثلث مالش، اموال میّت بین ورثه تقسیم می‌شود و آنان حقّ تصرف در اموال میّت را دارند.

نکته: در احکام وصیت آمده که اگر کسی می‌خواهد وصيّت كند تنها میتواند به اندازه ثلث یعنی یک سوّم اموالش وصيّت کند و وصیت به این مقدار صحیح است و زائد بر ثلث نافذ و صحیح نيست مگر این که ورثه میت مازاد بر ثلث را اجازه دهند و این اجازه در واقع مثل آن است که خود ورثه مابقی را انفاق کرده باشند.

[1].[423] سوره نساء، آیه 11.