مقدمه

در فصل دوم دیدگاه عبده در ماهیت‌شناسی اعجاز مورد ارزیابی قرار می‌گیرد، اگرچه ماهیت به معنای چیستی است؛ اما برای آشنایی با دیدگاه عبده لازم است تمام مباحث مطرح‌شده در رابطه با اعجاز مورد مداقه قرار گیرد.

در این راستا ابتدا اعجاز در لغت و اصطلاح بیان‌شده و سپس تعریف معجزه در باور عبده، رابطه معجزه و عقل، قلمرو دلالت معجزه، انواع خارق عادت، اقسام معجزه و فاعل معجزه و رابطه معجزه و سنن الهی، مطرح می‌گردد. لازم به ذکر است که نظرات عبده از کتاب‌های او و بیشتر از سخنان رشید رضا در تفسیر المنار که تقریرات درس تفسیر عبده است، استنباط می‌گردد.

1- اعجاز در لغت و اصطلاح

اعجاز در لغت از «عجز» و به معناى فرومانـدن و نـاتوان شـدن است. این واژه مصدر باب افعال بـه معنـاى ناتوان كردن، به ناتوانى كشاندن و «معجز» اسم فاعل به معناى ناتوان‌کننده است. معنای لازم «عجز» نـاتوان شدن و «اعجز» به معنای ناتوان کردن و از