(1013) 13- از سخنان آن حضرت در نكوهش اهل بصره‌

كُنْتُمْ جُنْدَ الْمَرْأَةِ وَ أَتْبَاعَ الْبَهِيمَةِ- رَغَا فَأَجَبْتُمْ وَ عُقِرَ فَهَرَبْتُمْ- أَخْلَاقُكُمْ دِقَاقٌ وَ عَهْدُكُمْ شِقَاقٌ- وَ دِينُكُمْ نِفَاقٌ وَ مَاؤُكُمْ زُعَاقٌ- وَ الْمُقِيمُ بَيْنَ أَظْهُرِكُمْ مُرْتَهَنٌ بِذَنْبِهِ- وَ الشَّاخِصُ عَنْكُمْ مُتَدَارَكٌ بِرَحْمَةٍ مِنْ رَبِّهِ- كَأَنِّي بِمَسْجِدِكُمْ كَجُؤْجُؤِ سَفِينَةٍ- قَدْ بَعَثَ اللَّهُ عَلَيْهَا الْعَذَابَ مِنْ فَوْقِهَا وَ مِنْ تَحْتِهَا- وَ غَرِقَ مَنْ فِي ضِمْنِهَا وَ فِي رِوَايَةٍ وَ ايْمُ اللَّهِ لَتَغْرَقَنَّ بَلْدَتُكُمْ- حَتَّى كَأَنِّي أَنْظُرُ إِلَى مَسْجِدِهَا كَجُؤْجُؤِ سَفِينَةٍ- أَوْ نَعَامَةٍ جَاثِمَةٍ- وَ فِي رِوَايَةٍ كَجُؤْجُؤِ طَيْرٍ فِي لُجَّةِ بَحْرٍ (3820- 3741)

[فصل اول‌]

[لغات‌]

(ائتكفت البلدة باهلها): مردم شهر بهم ريخته شد (مؤتفكة): چنان كه در ضمن اين خطبه خواهيم گفت از اسمهاى قديمى بصره است (رغا): صداى شتر (عقر): پى كردن و زخم زدن به شتر (دق): هر چيز ضعيف و كوچك (شقاق): اختلاف و جدايى (نفاق): خروج ايمان از دل، اصل آن از اين جا گرفته شده كه موش صحرايى جايى از زمين را از داخل لانه‌اش تراشيده و نازك مى‌كند هر گاه چيزى از در لانه‌اش وارد شود موش با سر خود زمين نازك را سوراخ كرده و فرار مى‌كند.

اين عمل حيله‌گرانه را نافقاء مى‌گويند و لفظ نفاق از آن گرفته شده است.

(زعاق): آب شور