اشكال و جواب

ممكن است گفته شود كه : بر مبناي توحيد در وجود، پيامبر6 كه موجود به آن وجود يكتا و يگانه است، او هم قابل وحي است و هم فاعل آن و درون و بيرون بر اين مبنا يكي است ; پس پيامبر بر اين اساس همه كاره است .

پاسخ اين است كه : نفي كثرت به طوركلي، چه از نظر حكيم و چه از ديد عارف، سفسطه و محال است ; و كثرت بر هر مبنايي ثابت است ; منتها با نظر حكيم حكمت رائجه، كثرت، در وجود و موجود است، و با ديد عارف مكتب خاصي از عرفان، كثرت، در ظهور وجود غيرمتناهي مي‌باشد. و بالاخره چه كثرت، كثرت در وجود باشد و چه كثرت در ظهور، هر مرتبه از وجود و ظهور حكمي دارد كه اگر حفظ مرتبه نشود مفاسدي دارد كه هيچكس جز سوفيست به آن پايبند نيست و احدي از حكيمان و عارفان آن را نمي پذيرند. و كثرت خيالي هم كه در زبان عارف است و از آن در نظم و نثر دم مي‌زند به معناي كثرت اعتباري نيش غولي نيست، بلكه مراد از آن نفي استقلال از كافه موجودات غير از وجود حق تعالي است .

بنابراين پيامبر6 مرتبه اي از وجود يا مظهري از آن است كه در ظرف و فضاي وحي، قابل محض است كه از مرتبه اي ديگر از وجود يا مظهري از آن كه فاعل مي‌باشد، وحي را دريافت مي‌كند.