و متمثل و نمايان مي‌كند.

ولي پاسخ اين است كه : اولا: آن نظريه ويژه را كه صدرالمتألهين (ع) درباره ادراك عقلي و ادراك خيالي و حسي ابراز داشته است مربوط به ادراكات مفهومي و علم حصولي به اشياء مي‌باشد و شامل ادراك عيني و علم حضوري همچون كشف و وحي نمي شود.

ثانيا: آن نظريه نظر جليل و متوسط صدرالمتألهين (ع) است و نظر راقي تر و دقيق ايشان كه در جلد سوم اسفار، صفحه 303 و 304 به اجمال به آن اشاره نموده و حكيم سبزواري (ع) هم بر آن در آنجا تعليقه نگاشته، و نيز در تعليقه خود بر اسفار، جلد يكم، صفحه 303 به گونه اي به آن اشاره كرده است و علامه طباطبائي (ع) هم در مقاله پنجم از روش رئاليسم به آن تلويحي دارد و در فصل يكم از مرحله يازدهم كتاب "نهاية الحكمة" و در حواشي خود بر جلد سوم اسفار، صفحه 280 و 384 و 480 و 454 صريحا بر آن پاي فشرده است، اين است كه : در ادراكات مفهومي و حصولي هيچ فرقي بين ادراك عقلي كلي و ادراك خيالي و حسي جزئي نيست و نفس نسبت به همه آنها جلوه گاه و مظهر است، بدين گونه كه نفس ابتدا با وجود عقلي اشياء در عالم عقول يا با وجود مثالي آنها در عالم مثال اكبر و منفصل ارتباط مي‌يابد و به آنها علم حضوري پيدا مي‌كند و پس از اينكه نفس آن معلوم حضوري عقلي يا مثالي را با فرد مادي محسوس آن مقايسه كرد و آثار