- بريدن يا از بين بردن جفت آن موجب ديه كامل و بريدن يا از بين بردن يكي از آنها موجب نصف ديه است، هرچند در بريدن يك لب يا يك بيضه و يا دو پلك چشم احتياط در مصالحه برنصف است . و در حكم به ديه فرقي ميان صورت عمد و غير عمد آن وجود ندارد.

مساله 3263- ديه چند چيز مانند ديه قتل است :

1 - دو چشم كسي را درآورند يا كور كنند، و اگر يكي از آنها را درآورند يا كور كنند بايد نصف ديه قتل را بپردازند. و اگركسي بر حسب خلقت يا به جهت حادثه اي يك چشم بيشتر ندارد، درآوردن يا كور كردن همان يك چشم موجب ديه كامل است . و اگر چهار پلك دو چشم كسي را ببرند بنابرمشهور موجب ديه كامل است، ولي بنابراحتياط مصالحه كنند. همچنين در بريدن دو پلك چشم به نصف ديه مصالحه نمايند.

2 - دو گوش كسي را از بيخ ببرند يا آنها را به طور كلي كر كنند و اميد بهبودي هم در بين نباشد، و اگر يكي از آنها را ببرنديا كر كنند بايد نصف ديه قتل را بدهند. و اگر نرمه يك گوش را ببرند بايد يك سوم ديه يك گوش را بدهند.

3 - تمام بيني يا تمام نرمه بيني كسي را ببرند يا كاري كنند كه به طور كلي بوي چيزي را نفهمد و اميد خوب شدن هم نباشد.

4 - زبان كسي را كه لال نيست از بيخ ببرند، و اگر قسمتي از آن را ببرند بنابراحتياط نسبت آن قسمت را به همه زبان بسنجند، همچنين نقصي را كه در اثر بريدن آن در مخارج حروف بيست و هشتگانه پيدا مي‌شود حساب كنند، يعني ديه كامل را به حروف بيست و هشتگانه تقسيم كنند، و در تفاوت اين دو با هم مصالحه نمايند. و اگر زبان شخص لال راببرند بايد يك سوم ديه قتل را بدهند، و اگر قسمتي از آن را ببرند آن قسمت را نسبت به همه زبان او بسنجند و حساب كنند.

5 - تمام دندانهاي كسي را از بين ببرند، و ديه هركدام از دوازده دندان جلوي دهان كه شش عدد در بالا و شش عدد درپايين مي‌باشد پنجاه مثقال شرعي - هجده نخودي - طلاي سكه دار يا پانصد درهم نقره سكه دار[1] است، و ديه هركدام از شانزده دندان عقب دهان بيست و پنج مثقال شرعي طلاي سكه دار يا دويست و پنجاه درهم نقره سكه دار است .

6 - دو لب كسي را ببرند، و اگر يكي از آنها را ببرند بنابراحتياط بر نصف ديه توافق و مصالحه نمايند.

---