اسم الکتاب : مباني فقهي حكومت اسلامي المؤلف : منتظري، حسينعلي الجزء : 1 صفحة : 51
اردبيلي، و بالاخره رساله الخراجيه ماجد بن فلاح شيباني كه آن را در تقويت آراي
محقق كركي و رد ديدگاه فاضل قطيفي نوشته است .[1]
از مسائل ديگري كه در اين دوره، هم در عمل و هم در مقام فتوا و كتابت، توسط
فقها روي آن تأكيد شده ولايت فقيه است . مسلما فقهائي مانند محقق كركي و علامه
مجلسي بر اساس ولايتي كه براي خودشان به عنوان "فقيه آل محمد" قائل بودند،
در مسائل سياسي و حكومتي عصر حتي المقدور دخالت كرده و روابط ويژه خود با
سلاطين حاكمه وقت را سامان بخشيدند.
از جمله كساني كه در اين عصر در زمينه گسترش و تعميق فروعات فقه حكومتي
تلاش ستايش انگيزي به خرج داده اند، يكي نيز فقيه گرانقدر زين الدين شهيد ثاني
است . او با تأليفات گسترده و متنوع خود و نيز سيره سياسي كه شخصا اتخاذ نمود،
تحولي در فقه به طور عام و در فقه حكومتي به طور خاص پديد آورد.
در هر صورت سيمانگاري عمومي و كلي فقه حكومتي در اين دوره را در همين
جا ختم كرده و با ذكر چند نمونه مشخص از آراي فقها در زمينه مسائل فقه
حكومتي، بحث مربوط به اين عصر را نيز به پايان ميرسانيم .
1 - شهيد ثاني :
نام او "زين الدين بن علي بن جبل عاملي" است كه از اهالي جبل عامل لبنان و
معاصر دولت عثماني "سلطان سليم" بوده است . آن فقيه بزرگ در سال 993 هجري
توسط مأموران سلطان سليم در مكه و حرم خدا دستگير و در سواحل درياي
مديترانه به قتل رسيد. برخي وقوع اين حادثه را در سال 995 گزارش كرده اند.[2]
شهيد ثاني يك فقيه سياس و معتقد به ولايت به عنوان نايب امام زمان (عج)
بوده است . او در كتاب مسالك الافهام في شرح شرايع الاسلام در مقام توضيح اين
عبارت محقق حلي كه "فقيه ميتواند به عنوان نيابت از امام (ع) سهم امام را گرفته و
به مصارف لازمه آن برساند" چنين ميگويد:
"مراد از كسي كه داراي حق النيابه ميباشد، فقيه عادلي است كه شرايط
اجتهاد و فتوا دادن را دارا باشد; زيرا كه چنين كسي نايب امام (ع) و منصوب از
جانب آن حضرت است و..."[3]
شهيد ثاني نيز مانند شهيد اول به "وجوب تخييري نماز جمعه در عصر غيبت"
[1] مجموعه اين رساله هاي خراجيه ضمن كتابي تحت عنوان كلمات المحققين توسط منشورات مكتبة المفيد قم به چاپ رسيده است .
[2] لؤلؤ البحرين / 34، چاپ جديد.
[3] مسالك، ج /1 54 (كتاب الخمس) چاپ افست از چاپ سنگي قديم .
اسم الکتاب : مباني فقهي حكومت اسلامي المؤلف : منتظري، حسينعلي الجزء : 1 صفحة : 51