توضيح روايت

اين روايت يك قسمت از روايتي طولاني است كه مرحوم صدوق در اواخر كتاب الفقيه آورده و بيشتر فقرات و قسمتهاي آن متضمن بيان احكام شرعي يا آداب اخلاقي است و در قسمتي از آن به ذكر مطالبي كه گمان مي‌رود اخبار غيبي است پرداخته است .

در اين روايت، پيامبراكرم 6 نمي خواهد بفرمايد قيام در مقابل پادشاهان بي فايده و ناموفق است، با اينكه ما ملاحظه مي‌كنيم بسياري از انقلابها در مقابل نظامهاي شاهنشاهي در اروپا و آسيا و آفريقا به پيروزي رسيده است، و در همين اواخر ملاحظه فرموديد كه انقلاب اسلامي در مقابل نظام شاهنشاهي ايران به پيروزي رسيد و روشن ترين دليل بر امكان هر چيز وقوع آن است . از سوي ديگر، اين روايت درصدد تحريم قيام در مقابل پادشاهان نيست وگرنه قيام اميرالمؤمنين (ع) در مقابل معاويه اي كه پايه هاي حكومت خود را در شام محكم كرده بود صحيح نبود، با اينكه آن حضرت با وي به جنگ برخاست و مردم را براي جنگ با او ترغيب و تشويق مي‌نمود و چنانكه در نهج البلاغه آمده است مي‌فرمود: "من با تمام توان تلاش مي‌كنم تا زمين را از اين شخص واژگونه و جسم پليد پاك كنم، تا سنگ و كلوخها از دانه هاي درو شده گندم جدا گردد."[1]

و اگر آنچه در مقدمه صحيفه سجاديه آمده است صحيح باشد كه پيامبراكرم 6 به صورت يك راز، حكومت بني اميه و مدت خلافت آنان را براي آن حضرت و اهل بيتش بيان فرموده بود - چنانكه پيش از اين تفصيل آن گذشت - پس به ناچار بايد گفت غرض از قتال آن حضرت جدا كردن صف حق از صف باطل و اتمام حجت بوده است ; چنان كه ظاهر عبارت آن حضرت نيز مشعر به همين معناست . و همين اشكال كه در مورد قيام حضرت امير(ع) در مقابل معاويه گفته شد عينا در مورد قيام حضرت سيدالشهداء(ع) در برابر حكومت يزيد نيز جريان دارد.

بيان مشكلات مبارزه، نه نفي قيام

خلاصه كلام اينكه غرض پيامبراكرم 6 از بيان اين فراز، عدم موفقيت يا حرمت قيام در مقابل پادشاهان نيست بلكه بيان اين معني است كه پادشاهي و حكومت مانند ساير امور بي ترديد تابع قضا و قدر الهي است . پس اگر شكستي از ناحيه

---