وجوب دفاع و عدم جواز خروج و قيام در عصر غيبت ندارد، بلكه بر اين معني دلالت دارد كه در برخي موارد دعوت دعوت كننده به خروج و قيام دعوت باطلي است .

بدان صورت كه وي مردم را به اطاعت از خود فرا بخواند اما استحقاق رهبري را نداشته باشد، همانند كسي كه در عصر غيبت به دروغ ادعاي مهدويت نمايد; اما در برخي موارد دعوت دعوت حقي است، همانند دعوت "زيد بن علي بن الحسين" كه مردم را به مبارزه و به درهم شكستن حكومت ستم (حكومت بني اميه) و واگذار كردن حق به اهلش يعني آنكه مورد رضاي آل محمد6 است يعني امام صادق (ع) فرا مي‌خواند، پس بر مردمي كه مورد دعوت قرار مي‌گيرند لازم است كه بدون احساسات و عواطف آني و زودگذر بنگرند و با دقت بينديشند كه چه كسي و براي چه منظور آنان را به قيام و مبارزه دعوت مي‌كند.

پس هنگامي كه انسان به حسب فطرت براي مصلحت گوسفندانش در انتخاب چوپان دقت به خرج مي‌دهد، براي نفس خود سزاوارتر است كه چنين دقتي را داشته باشد; و اين يك قضاوت عقلي و فطري است ; زيرا همواره انسان بايد در امور سياسي و مهم، عقل را به داوري فرا بخواند و تحت تأثير احساسات آني و لحظه اي قرار نگيرد.

مرحوم مجلسي به هنگام بررسي علت شكست قيام زيد بن علي اين جمله روايت را كه مي‌فرمايد: "او (زيد) بر يك قدرت متمركزي شوريد تا او را در هم بشكند" بياني بر علت شكست زيد به حساب آورده و در شرح اين عبارت مي‌فرمايد: "اي فلذلك لم يظفر[1] يعني چون قدرت بني اميه منسجم و متمركز بود زيد پيروزي نيافت ."

در هر صورت اين روايت صحيحه، قيام زيد را مورد امضا قرار داده و بر جواز قيام براي دفاع از حق دلالت دارد. و اخبار و روايات در فضايل و دانش و زهد و تقواي زيد و اين كه قيام وي مورد تأييد بوده [ به صورت مستفيض ] زياد داريم كه در جاي خود مورد بحث قرار خواهد گرفت . و اينكه در اين روايت به هنگام توصيف زيد بيان داشته كه "او شخصي بود دانشمند و بسيار راستگو" اشاره به اين معناست كه وي به خاطر برخورداري از علم و عمل صلاحيت فرماندهي قيام و انقلاب به حق را داشته است . از سوي ديگر با توجه به ويژگي هايي كه در روايت براي زيد و قيام وي آمده استفاده مي‌گردد كه قطعا خصوصيتي براي شخص زيد نبوده بلكه ملاك هدف زيد در قيام و صلاحيت او براي چنين قيامي بوده، پس در نتيجه قيام براي در هم شكستن حكومت فاسد ستمگر و آماده كردن مقدمات آن قيام، جايز و

---