"فقهاي بزرگوار پيشين ما5 كه ما از درياي دانش آنان بهره مي‌جوييم و به همه فضايلشان گردن مي‌نهيم و فضيلت پيشاهنگي و سبقت و پيشگاميشان را اعتراف داريم و آنان را به عنوان استاد و خود را به عنوان آموزنده مي‌بينيم، هرچند كه مباحث گسترده و دامنه داري را در قلمرو فقهي انجام داده و تأليفات ارزشمندي را پديد آوردند و طبق اقتضاي زمان و ظرفيت عصرشان در اين راه بسيار كوشيدند، لكن با اين همه در اثر حاكميت جو تقيه مجبور شدند كه در اسلوب تا حدودي دنباله رو فقهاي عامه باشند كه از اواخر قرن دوم هجري نفوذ و حاكميت يافته و روح جاودانه و اصيل فقه اسلام را با نوعي قشري گرايي درهم آميخته و به خدمت خلفاي انتخابي درآمده بودند و بتدريج آن خلافت نيز تبديل به پادشاهي سلاطين جور گرديد، و فقهاي عامه نيز استنباطهاي فقهي خود را منحصر به موضوعات عبادات و معاملات و برخي از مسائل عقيدتي فرقه اي نمودند و از بحث و دخالت در امور و شؤون مربوط به دنيا و دولت مسلمين از ترس سلاطين جور اجتناب كردند، آنان برخي از مسائل خيالي واقع نشده را فرض كرده و درباره اش به بحث و بررسي مي‌پرداختند، چنانكه متأخرين از فقهايشان چنين مي‌كردند و مي‌كنند. از آثار سوء اين جمود و قشري گرايي اين بود كه فكر اجتهادي در بينشان به زوال گراييده و در نهايت منجر به تفكيك دين از سياست گرديد. درست برخلاف نظر مبارك شارع مقدس كه دين خود را در دو بعد آخرت و دنيا تشريع فرموده است . در نتيجه فقهاي بزرگوار ما نيز با توجه به حاكميت جو تقيه تصنيف و تأليف به شيوه فقهاي عامه را در پيش گرفته و از تصريح و تعرض به مسائل مربوط به شؤون زندگي اجتماعي و دنيوي مسلمين خودداري ورزيده و در كتابهاي فقهي به مطرح كردن احكام عبادات و معاملات به معناي اخص اينها اكتفا كردند و از طرح و بررسي گسترده مسائل مربوط به مباحثي همچون جهاد، حدود، امر به معروف و نهي از منكر و امثال اينها احتراز نمودند، ولكن با اين همه باز هم برخي از اين فقها به سعادت شهادت نائل و در راه خدا كشته شدند. چنانچه شهيد اول پس از كشته شدن جسدش به دار آويخته شده و بعد از آن به آتش كشيده شد. بعد از شهيد اول كساني همچون شهيد ثاني و شهيد ثالث و امثال اين بزرگواران - خدا رحمتشان كند و پاداش مناسب به آنان عطا فرمايد - نيز كشته شده و به شهادت رسيدند. وضع تأليفات فقهي ما اين گونه بود، تا آنكه خدا بر اهل مذهب منت نهاده و اوضاع را تثبيت فرمود.

تأليفات فقهي نيز بتدريج در مسير تكامل و تطور افتاده و در برخي از سرزمينهاي اسلامي حتي المقدور خارج از سيطره حكام جائر آثار فقهي نويني