[1] در كتاب حج بابي مطرح شده كه اگر در شرايطي مردم به حج نرفتند و خانه خدا از حاجي خالي ماند، بر حاكم مسلمانان است كه تعدادي از مسلمانان را وادار به رفتن به حج كند و اگر از نظر مالي توان و امكانات ندارند از بيت المال به آنان بپردازد. مثلا فرض كنيد در اتيوپي كه هفده ميليون مسلمان دارد اگر يك سال قحطي شد و هيچ يك از مردم نتوانستند در حج شركت كنند، بر حاكم اسلامي است كه از بيت المال به آنان كمك كند تا تعدادي در حج شركت كنند; و لازمه اين كار، داشتن حكومت مقتدر اسلامي است . البته اين نكته را بايد توجه داشت كه اجبار و تحميل فقط در موضوعات خاصه و يا به طور موقت و مربوط به زمانهاي خاصي است كه ما در كتاب الخمس مفصل از آن بحث كرده ايم .(از افاضات معظم له در درس)
[2] في خبر حفص قال : حج اسماعيل بن علي بالناس سنة اربعين و مأة، فسقط ابوعبدالله (ع) عن بغلته، فوقف عليه اسماعيل فقال له ابوعبدالله (ع): سرفان الامام لايقف . (وسائل ‌290/8، باب 26 از ابواب السفر، حديث 1)
[3] عن حفص بن غياث قال : رأيت اباعبدالله (ع) و قد حج فوقف الموقف، فلما دفع الناس منصرفين سقط ابوعبدالله (ع) عن بغلة كان عليها، فعرفه الوالي الذي وقف بالناس تلك السنة - و هي سنة اربعين و مأة - فوقف علي ابي عبدالله (ع) فقال له ابوعبدالله (ع): لاتقف فان الامام اذا دفع بالناس لم يكن له ان يقف .(وسائل ‌290/8، باب 26 از ابواب السفر، حديث 3)