و نتيجه نهايي آن هستند، گر چه غاية الغايات همان ذات بي همتاي باري تعالي است كه در جاي خود مورد بحث قرار گرفته است .

در حديث قدسي وارد شده كه خداوند تبارك و تعالي به پيامبراكرم 6 فرمود: "لولاك لما خلقت الافلاك [1] اگر به خاطر تو نبود هرگز افلاك را نمي آفريدم ."

و در زيارت جامعه كبيره خطاب به ائمه معصومين (ع) آمده است :

"به وسيله شما خداوند هر چيز را افتتاح و هرچه را به پايان مي‌برد، به وسيله شما باران فرو مي‌بارد و آسمان بر زمين نگاه داشته مي‌شود - كه جز با اجازه و اذن خداوند بر فراز نماند - و به وسيله شما اندوهها از ميان رفته و زيانها برطرف مي‌شود."[2]

و اما آنچه به ناروا به ما نسبت داده شده كه شيعه معتقد است عالم را ائمه (ع) آفريده اند نه خداوند، اين يك دروغ بزرگ و يك اتهام محض است . و آنچه در نهج البلاغه آمده كه "ما (ائمه) ساخته شده پروردگارمان هستيم و مردم مصنوع و ساخته شده ما هستند."[3] مراد و منظور از ساخته شدن در آن، آفرينش و خلقت نيست بلكه ساخته شدن به معني هدايت و تربيت است (يعني هدايت و تربيت آنان به عهده و دست ماست). و به همين جهت در روايت فقط مردم (الناس) آمده نه جميع مخلوقات .

و از همين مورد است اين كلام حكيمانه : "المراءة صنيعة الرجل" زن ساخته شده مرد است، يعني مرد است كه زن را تربيت نموده و مي‌سازد.

در هر صورت اصل ولايت تكويني براي انبيا و ائمه معصومين (ع) مسلم و قطعي است، گر چه ما به چگونگي، حدود و مقدار گستره آن به شكل دقيق آگاهي نداريم .

و اما آنچه در اين مباحث مورد بحث و گفتگوي ماست ولايت تشريعي است نه ولايت تكويني . يعني همان ولايتي كه علاوه بر بيان دستورات خداوند در مقام ارشاد، وجوب اطاعت را در اوامر مولوي [حكومتي، اجتماعي ] به دنبال دارد، كه مباحث آن پيش از اين به تفصيل گذشت .

در رابطه با ولايت تكويني و چگونگي آن و صدور معجزات و كرامات از پيامبران و ائمه معصومين (ع) و اولياء الله بايد به كتابهاي علم كلام (اعتقادات) كه به بيان اين گونه مسائل اختصاص دارد مراجعه نمود.

---