2 - اولي الامر، مخصوص به دوازده امام معصوم (ع) است، چنانكه برخي از روايات منقول از ائمه معصومين (ع) بر اين معني دلالت داشت، و همين معني را به ذهن نزديك مي‌كند اين استدلال كه : دستور دادن به طور مطلق و بدون قيد و شرط از كسي جايز نيست، مگر اين كه وي به طور كلي از خطا و گناه مصون و محفوظ باشد، و بر خداوند متعال قبيح است كه دستور اطاعت از كسي را بدون قيد و شرط بدهد در صورتي كه در او احتمال خطا و يا فرمان به معصيت راندن وجود داشته باشد.

3 - اولي الامر با توجه به تناسب حكم و موضوع كسي است كه حق امر كردن و فرمان راندن را شرعا دارا باشد، پس كسي كه چنين حقي براي وي ثابت و مسلم است اطاعت از وي نيز در همين جهت و محدوده واجب و لازم است، وگرنه جعل اين حق براي وي لغو و بي اثر خواهد بود. از طرف ديگر در شرع مقدس اسلام حق فرمانروايي منحصر به معصوم نيست بلكه هركسي كه حاكميت وي مشروع باشد داراي چنين حقي است، چه حاكميت او به نصب مستقيم از جانب معصوم باشد و يا اين كه به وسيله مردم براي انجام اين مسؤوليت انتخاب شده و حاكميت وي مورد امضاي شارع باشد كه در محدوده مسؤوليت خويش داراي حق حاكميت است ; از باب مثال كساني كه از جانب پيامبراكرم 6 و يا اميرالمؤمنين (ع) به مسؤوليتهاي حكومتي گماشته شده اند، در همان محدوده و در مسائلي كه مربوط به آنان است حق فرمانروايي دارند و بي ترديد بر كساني كه در قلمرو حكومت آنان هستند واجب است در مسائل حكومتي از آنان اطاعت و پيروي داشته باشند.

اينها همه در مواردي است كه آنان طبق ضوابط شرعي و به حق و عدل فرمان برانند، و گرنه اگر در مواردي به معصيت خداوند فرمان دهند به طور قطع اطاعت از آنان در آن مورد جايز نيست، چون كه براي آنان حق چنين دستوري قرار داده نشده و بلكه حتي در امور مباحي كه در ارتباط با شؤون و مسائل حكومتي نيست براي آنان حق فرمانروايي بر ديگران و ضرورت اطاعت نمودن از آنان نيست .

از ابن عباس منقول است كه در تفسير آيه مي‌گفت : "اولي الامر يعني اهل دين و فقاهت و اهل اطاعت خداوند، كساني كه به مردم آموزش دين مي‌دهند و آنان را امر به معروف و نهي از منكر مي‌نمايند". و از جابر نقل شده كه در تفسير (اولي الامر منكم) مي‌گفت : "اولي الامر همان افراد فقيه در دين و خيرانديشانند." و از مجاهد نيز نقل شده كه در تفسير آيه مي‌گفت : "اولي الامر همان فقها و علماي زمان هستند."[1]

---