دو، تلازم قطعي هم وجود ندارد. ما از خيلي چيزها خبر داريم ولي به آنها ايمان نداريم، و به چيزهايي ايمان داريم ولي از ماهيت و حقيقت آنها بي خبريم ; مانند ذات خداوند، غيب، ملائكه، وحي و... .

در قرآن كريم آمده است كه اهل كتاب، پيامبر6 را همانند فرزندان خود مي‌شناختند، اما به او ايمان نياوردند.[1] در مقابل، از متقين ياد كرده است كه به غيب ايمان دارند.[2] بنابراين آگاهي از چيزي لزوما ايمان به آن نيست و ايمان را هم به دنبال ندارد. هستند كساني كه به درستي و حقيقت چيزي آگاهند اما بنا به دلايلي از قبيل رسوبات ذهني و يا وجود خصلتي در آنها، به آن ايمان نمي آورند. در قرآن كريم درباره برخي اهل كتاب آمده است كه آنان پس از آگاهي از حقانيت دين اسلام تلاش مي‌كردند تا مسلمانان را از آن منصرف كنند. (ود كثير من أهل الكتاب لو يردونكم من بعد ايمانكم كفارا حسدا من عند أنفسهم من بعد ما تبين لهم الحق )[3] "بسياري از اهل كتاب دوست دارند كه شما را پس از ايمان آوردنتان به كفر بر گردانند، به خاطر حسدشان ; پس از آن كه حق برايشان آشكار شده است ."

هر يك از ايمان و علم طبق شرايطي در يكديگر تأثير تعيين كننده دارند. تأثير علم در ايمان چه در به وجود آمدن آن و چه در تقويتش، بسته به جهت گيري فكري و تعلق قلبي است . اگر كساني در پي به دست آوردن آگاهي هايي درباره چيزي هستند، در صورتي كه جهت گيري فكريشان با آن مسانخت و مساعدت داشته باشد به آن علاقه مند مي‌شوند و به آن ايمان مي‌آورند; و اگر نه، آگاهي هاي آنان ايماني در پي نخواهد داشت . مثلا كساني كه يك كتاب آسماني را به قصد يافتن ضعف و نقصي مورد مطالعه گسترده و همه جانبه قرار بدهند، در آنها تأثير نخواهد داشت ; در مقابل كساني كه با علاقه مندي و يافتن حقيقتي آن را مطالعه كنند، بر علاقه مندي آنها خواهد افزود و مؤمن خواهند شد.

---