رهايي از چنگال فقر است . لذا در روايات گاهي قبر بهتر از فقر[1] و گاهي فقر مرگ بزرگتر[3] و نزديك به كفر[2] دانسته شده است . انسان فقير در شهر خود نيز غريب است،[4] و كوچك و پست شمرده مي‌شود و سخن او شنيده نمي شود و قدرش شناخته نمي گردد.[5] فقر حتي شخص زيرك را از بيان دليل و حجتش ناتوان مي‌سازد.[6]

به هر حال افزون بر نكوهش فقر، به عوامل آن نيز توجه داده شده است . از جمله :

1 - تن به كار ندادن، يكي از عوامل فقر دانسته شده و توصيه شده كه در زندگي روزمره تلاش و كوشش شود. پيامبر6 فرمود: "ملعون من القي كله علي الناس"[7] "از رحمت خدا دور است كسي كه بار زندگي اش را بر دوش ديگران مي‌گذارد." از امام هفتم (ع) روايت شده است : "ان الله عزوجل يبغض العبد النوام الفارغ"[8] "خداي عزوجل دشمن بنده بيكار پر خواب است ." از سوي ديگر كساني كه در راه تأمين زندگي خانواده تلاش مي‌كنند همچون مجاهد في سبيل الله معرفي شده اند: "الكاد علي عياله كالمجاهد في سبيل الله".[9]

2 - خيانت در اموال ديگران نيز از عوامل فقر شمرده شده است . پيامبر6 فرمودند: "الخيانة تجلب الفقر"[10] "خيانت [به مال ديگران ] فقر را به دنبال مي‌آورد." و اميرالمؤمنين (ع) فرمودند: "فما جاع فقير الا بما متع به غني"[11] "فقيري گرسنه نماند مگر به سبب آنچه ثروتمند از آن بهره گرفت ."

3 - اسراف و ريخت و پاش . نبايد در مصرف درآمدها ريخت و پاش شود و بايد از هدر دادن نعمت هاي خدا پرهيز گردد. دورانديشي به اين است كه انسان بر

---