اين دعاها را به ما ياد داده اند از دعا به جاي كار و كوشش و مسؤوليت اجتماعي و بهره گيري از مقدمات استفاده نكرده اند. آنها تمام مقدمات و اسباب كار را فراهم مي‌كرده اند، برنامه ريزي و بهره گيري از امكانات را مد نظر قرار مي‌داده اند، اما با اتكاي به خداوند و درخواست امداد از او كارها را انجام مي‌داده اند.

از سوي ديگر توسل جستن و واسطه قرار دادن انسانهاي بزرگ چون پيامبران و اوليا برخلاف توحيد نيست . زيرا توسل به آنان به اين معناست كه ما از آنها كمك مي‌خواهيم تا ما را در ارتباط با خدا ياري رسانند. اين بهره گرفتن از وسيله اي است كه در قرآن فرموده است : (يا أيها الذين آمنوا اتقوا الله و ابتغوا اليه الوسيلة )[1] "اي كساني كه ايمان آورده ايد از خدا پروا كنيد و به سوي او وسيله بجوييد." چنان كه قرآن از سنتي خبر مي‌دهد كه مردم هر گاه خطا و گناهي انجام مي‌دادند نزد پيامبر مي‌آمدند و از خدا آمرزش مي‌خواستند و پيامبر نيز براي آنان استغفار مي‌كرد.[2] و به همين دليل فرزندان يعقوب (ع) نزد پدر آمدند و گفتند: (يا أبانا استغفر لنا ذنوبنا انا كنا خاطئين )[3] "اي پدر براي گناهان ما آمرزش خواه كه ما خطاكار بوديم ."

براي دعا خواندن آداب و دستوراتي رسيده است . از مهم ترين آنها اين است كه : دعا را با تضرع و پنهاني بخوانيم، بدون آن كه آواز بلند كنيم و براي ديگران مزاحمت ايجاد شود يا تظاهر به دعا و هياهو بشود، دعا در صبح و شام انجام گيرد: (و اذكر ربك في نفسك تضرعا و خيفة و دون الجهر من القول بالغدو والاصال )[4] "و در دل خويش پروردگارت را بامدادان و شامگاهان با تضرع و ترس بي صداي بلند ياد كن ." چنان كه اين تأكيد در جاي ديگر قرآن آمده است : (ادعوا ربكم تضرعا و خفية )[5] "پروردگار خود را به زاري و نهاني بخوانيد."

---