پاسخ به يك شبهه

پيغمبران از گناه كبيره و صغيره پاكند. آنان بايد هم از جهت نظري و هم از نظر عملي معصوم باشند و هيچ گناهي از آنان صادر نشود. با طرح اين سخن ممكن است اين سؤال مطرح شود كه اگر پيامبران معصومند و هيچ گناه و خطايي از آنان سر نمي زند، پس آنچه در قرآن كريم درباره برخي انبيا آمده چگونه قابل توجيه است ؟ مثلا درباره حضرت آدم (ع) آمده است : (و عصي آدم ربه فغوي )[1] "و آدم پروردگارش را نافرماني كرد پس گمراه شد." و از قول حضرت يونس (ع) نقل شده است : (سبحانك اني كنت من الظالمين )[2] "پروردگارا! تو منزهي، من از ظالمان بودم ." و از حضرت موسي (ع) نقل شده است كه در پاسخ فرعون كه گفت آن كار (قتل مرد قبطي هنگام درگيري با مردي سبطي) را تو انجام دادي، گفت : (فعلتها اذا و أنا من الضالين )[3] "آري ! من چنين عملي را مرتكب شدم و در آن هنگام من از گمراهان بودم ."

براي روشن شدن پرسش فوق توجه به سه نكته ضروري است :

1 - در اين كه آيا عصمت به معناي عصمت از گناه است يا عصمت از اشتباه يا هر دو، اختلاف نظرهايي وجود دارد و برخي از اهل سنت، عصمت را از گناه مي‌دانند نه از اشتباه، و بدين ترتيب نافرماني آدم و خطاي يونس و موسي (ع) را توجيه مي‌كنند. ما فعلا در مقام بحث و نظر پيرامون اين نظريه نيستيم و به توضيحات و پاسخهاي زير اكتفا مي‌كنيم .

2 - اوامر و نواهي خداوند همه در يك سطح و درجه نيستند، برخي واجب اند و بعضي ديگر مستحب، و حتي برخي از آنها مفاد جواز و اباحه دارند. در نواهي هم همين گونه است . دو نوع نهي وجود دارد: نهي تحريمي و نهي كراهتي . يعني نهي در جايي بر حرمت دلالت مي‌كند و حتما بايد از آنچه نهي شده اجتناب شود، و در

---