مشيت خدا

خداوند قبل از اين كه خلق كند و يا چيزي را به عرصه وجود آورد، آن را تمشيت و برنامه ريزي مي‌كند. همه رخدادها و تحولات عالم بسته به مشيت خداست . چنين امري از صفات فعل خداست ; و بنابراين بسته به انجام امور مي‌باشد. از يك سو خداوند براي انجام افعالش آنها را رقم مي‌زند و بعد به وجود مي‌آورد; و از ديگر سو اعمال بندگان تحت مشيت و اذن اوست و بدون آن امكان وقوع ندارد. از امام صادق (ع) نقل شده است كه : "خلق الله المشية قبل الاشياء ثم خلق الاشياء بالمشية"[1] "خداوند پيش از آن كه جهان را بيافريند مشيت و برنامه و تدبير را آفريد، و سپس جهان را بر اساس همان مشيت خلق كرد." به عبارت ديگر كارهاي خدا در جهان بر اساس برنامه ريزي است و اين برنامه ريزي است كه تحقق و عينيت پيدا مي‌كند و در مرحله عمل نظارت مي‌كند.

قضا و قدر

"قضا" در لغت فيصله دادن است . اين كلمه در قضاوت زياد استعمال مي‌شود; براي اين كه فيصله پيدا كردن اختلافات به وسيله قضاوت است . در عين حال واژه "قضا" وقتي با "قدر" به كار مي‌رود، معناي قضاوت را ندارد. قضا در قرآن گاهي به معناي الزام و تشريع است [3] و گاهي معناي قضاوت مي‌دهد[2] و به معناي تمام شدن شرايط و علل [5] و تمام شدن نيز آمده است .[4] در قرآن اين كلمه و مشتقاتش بيشتر در نهايي كردن و قطعي ساختن به كار رفته است . (و اذا قضي أمرا فانما يقول له كن فيكون )[6] "و چون خداوند به كاري اراده فرمايد فقط مي‌گويد موجود باش،

---