مي‌باشد و تا هنگامي كه ماده تكامل پيدا نكند، از طرف خداوند متعال عقل و تميز به آن داده نمي شود، و قبل از رسيدن به مرحله تجرد و تكامل امكان ندارد داراي شعور و ادراك گردد، و انسان شدن انسان به همان شعور و عقل است و قبل از آن نمي شود مورد خطاب و عهد و پيمان قرار گيرد، ما تا انسان كامل نشديم معنا ندارد كه از ما عهد و پيمان بگيرند، قرآن مي‌فرمايد: (حتي اذا بلغ اشده و بلغ اربعين سنة)[1] وقتي انسان به چهل سالگي و به رشد خود مي‌رسد.

پس در اين مورد چه بگوييم ؟

ايشان فرمودند: مراد از آن عهد و پيماني كه خداوند گرفت عهد و پيماني است كه در ذات و فطرت و خميره وجود انسان گذاشته شده است، كه در روايات هم داريم : "كل مولود يولد علي الفطرة"[2] مردم را خداوند با فطرت الهي خلق نمود; يعني اصلا خلقت انسان طوري است كه در خميره ذاتش توجه به عالم ديگري هست . هر يك از ما هر اندازه خودبين و متكبر باشيم وقتي در خود فرو مي‌رويم درمي يابيم كه وابسته به جايي هستيم و احتياج دروني خودمان را مي‌يابيم، و لذا از حوادث و ناملايماتي كه پيش مي‌آيد وحشت داريم .

اگر ما خودمان را مستقل و بي نياز مي‌يافتيم در تلاش نبوديم كه براي آينده كار كنيم، ما در مقابل حوادث خواهي نخواهي تسليم هستيم، معلوم مي‌شود ما احتياج خودمان را و اين كه از جايي سرچشمه مي‌گيريم مي‌يابيم، فقر و احتياج در ذاتمان سرشته شده است، آيه شريفه قرآن مي‌فرمايد: (يا ايها الناس انتم الفقراء الي الله و الله هو الغني الحميد)[3] اي مردم شما به خدا محتاج هستيد و خدا بي نياز از ستايش مي‌باشد.

---