اسم الکتاب : درسهايي از نهج البلاغه المؤلف : منتظري، حسينعلي الجزء : 1 صفحة : 368
معنايش اين است كه فرد روحيه اي داشته باشد كه با آن به سراغ معصيت خدا
نخواهد رفت و اين مرحله اي بالاتر از عدالت است ; زيرا اگر انسان يك نيروي
معنوي نداشته باشد كه او را حفظ كند و هر كاري كه پيش آمد انجام دهد، خواه كار
خوب باشد يا بد، چنين فردي را لاابالي گويند، يعني فردي كه باكي ندارد از اين كه
كار زشت و بد را انجام دهد. و اگر كسي روحيه ترس از خدا اجمالا در او هست، اما
به اندازه اي است كه در شرايط عادي و طبيعي اين نيرو شخص را از گناه و معصيت
و كارهاي زشت حفظ ميكند ولي در شرايط غيرعادي بسا نفس او طغيان ميكند و
معصيتي از او صادر ميشود، چنين آدمي چون نيروي معنوي ترس از خدا را دارد
اگر بر فرض شرايط غيرعادي پيش آمد و كار زشتي انجام داد بعد كه به حال عادي
برگشت فورا نادم و پشيمان ميشود و خودش را تخطئه ميكند، چنين كسي عادل
است . پس شخص عادل يعني آدمي كه روحش روح مستقيم و معتدلي است و
طالب كمال و طالب حق است، معمولا سراغ معصيت نمي رود، و اگر گاهي اوقات
قوه غضب يا شهوتش طغيان كرد بعد از آن پشيمان ميشود و توبه ميكند.
در شرع مقدس در مواردي همچون امام جماعت، شاهد و امثال آن عدالت
شرط شده، و اگر معناي عدالت اين باشد كه شخص عادل اصلا گناه نكند قهرا
بسياري از امور ذكر شده بايد تعطيل گردد. پس همين كه شخص در شرايط عادي
خودش را از گناه حفظ ميكند كافي است .
ولي اگر ملكه ترس از خدا و ارتباط با خدا به قدري قوي باشد كه حتي در شرايط
غيرعادي و غيرطبيعي هم انسان را از نافرماني و معصيت خدا دور كند، اين
عصمت است و فردي كه چنين باشد معصوم است .
البته معصوم چنين نيست كه محال باشد گناه انجام دهد، اگر چنين باشد هنر
نيست ; بلكه هنر اين است كه فرد بتواند سراغ معصيت برود ولي نيروي غيبي و
نيروي معنوي به قدري در او قوي است كه حتي در شرايط سخت و غيرطبيعي
اسم الکتاب : درسهايي از نهج البلاغه المؤلف : منتظري، حسينعلي الجزء : 1 صفحة : 368