داده مي‌شود تا هرچه مي‌خواهد انجام دهد. قرآن مي‌فرمايد: (و لايحسبن الذين كفروا انما نملي لهم خير لانفسهم انما نملي لهم ليزدادوا اثما)[1] كفار تصور نكنند اين مهلتي كه به آنان داده مي‌شود به نفعشان است، بلكه اين فرصت براي آن است كه گناهشان بيشتر شود و باطنشان هرچه بيشتر بروز كند.

"و استتماما للبلية"

(و از طرف ديگر آزمايش و امتحان شيطان و انسانها به حد تمام برسد.)

اگر شيطان بر ما مسلط نباشد، باطن و درون ذات ما خيلي روشن نمي شود; هنر آن وقتي است كه كار خوب كردن برايت مشكل و سخت باشد، شيطان جني و انسي وسوسه كند، خانواده و قوم و خويشاوندانت هم مخالف باشند، ولي چون عقل تو حق را تشخيص داده است برخلاف گفته هاي آنان دنبال عقل بروي، آن وقت شما خوب آزمايش شده ايد، و اگر ما از اين ميان خوب در آمديم آن وقت ارزش دارد. خلقت ما براي اين است كه آزمايش شويم و باطن ما بروز كند، پس بايد يك شيطاني باشد تا وسوسه كند "و استتماما للبلية" براي اين كه آزمايش انسانها خوب كامل شود; شيطان وسوسه كند و درعين وسوسه شيطان افراد خوب از او اطاعت نكنند.

"و انجازا للعدة ; فقال (فانك من المنظرين ، الي يوم الوقت المعلوم )"

(و براي اين كه به وعده اي كه به او داده شده وفا شود، پس فرمود: تو از جمله كساني هستي كه مهلت داده شده اند تا روز معلوم .)

"عدة" از ماده "وعد"، و در اصل "عدة" "وعدة" بوده است . يعني از طرفي خدا وعده داده بود كه جزاي عمل خوب را بدهد، شيطان هم شش هزار سال عبادت خدا را كرده بود و جزاي عبادتش را مي‌خواست،[2] و از طرفي در بهشت هم

---