به راستي بسيار مشكل است كه شما بين شخصيتهاي بزرگ تاريخ جز علي بن ابيطالب (ع) و چند تن انگشت شمار ديگر، كسي را پيدا كنيد كه اين همه شرايط سازنده يك خطيب و سخنور بي مانند را داشته باشد; و بدون شك اگر تاريخ مشاهير سخنوران عرب را به دقت بررسي كنيد، خواهيد ديد كه در اين گفتار هرگز اغراق و گزافي وجود ندارد.

نهج البلاغه از نظر محتوا

گفته اند: كلام علي (ع) برتر از سخن بشري و گنجينه اي است گرانبها از مسائل فكري، عقيدتي، اجتماعي، اقتصادي و سياسي كه بزرگان تاريخ بشري به عمق آن پي نبرده اند.

به عنوان مثال مي‌توان به موضوع حساس و اساسي اجتماعي، يعني مسأله رهبري اشاره كرد كه همواره و در همه جاي دنيا موضوعي مهم بوده، هست و خواهد بود.

خطبه ها و كلمات قصار اين كتاب عظيم گاه بسان قوانين و تئوريهاي اجتماعي، سياسي، اخلاقي و حقوقي عصري است كه عصر اوج گيري دانش و تمدن انساني شناخته مي‌شود و گاه بلندمرتبه تر از آن و ژرف و جذاب و تأمل كردني .

در محتواي نهج البلاغه قرنها پيش از عالي ترين حقوق انساني، حق حاكم بر رعيت، حقوق مردم بر حكام، حقوق مخالفان، روش كشورداري، روان شناسي اجتماعي، آسيب شناسي جامعه و گروههاي اجتماعي و ... سخن به ميان آمده كه نشان مي‌دهد علي (ع) عصرها و قرنها از نسل خويش پيش افتاده و شايد سر تنهايي او نيز همين باشد.

از آنجا كه كتاب حاضر عهده دار شرح نهج البلاغه است و سفينه اي عظيم و راهوار در اقيانوس اين كتاب است كه خواننده به مدد آن مي‌تواند در نهج البلاغه سير كند و پهنه ها و كرانه هايي از آن را بنگرد و محتوايش را دريابد، اين مقدمه از بيان اهميت و توصيف ناقص خود در باب محتواي نهج البلاغه بي نياز است و خواننده را به متن كتاب ارجاع مي‌دهد. اما اين كتاب مخلوق كيست ؟!