مجموع شرحهاي نهج البلاغه طي قرون گذشته، در زبانهاي عربي و فارسي و زبانهاي ديگر به قلم علماي اهل سنت، شيعه و حتي مسيحي به صدها جلد مي‌رسد. كتاب "در پيرامون نهج البلاغه"[1] نام حدود 50 نمونه از اين كتب را با ذكر مؤلفين آنها درج كرده است كه برخي از اين پنجاه نمونه خود به چند جلد بالغ مي‌گردند. "كتابنامه نهج البلاغه"[2] تعداد 370 شرح، ترجمه و حاشيه را شناسايي كرده و نام برده است، كه به اذعان نويسنده شامل كليه منابع و آثار منتشر شده در مورد نهج البلاغه نيست . فهرست 21 نسخه خطي قديمي و نيز 16 مورد از شروح نهج البلاغه به زبانهاي انگليسي، اردو، فارسي و عربي را در كتاب "با نهج البلاغه آشنا شويم"[3] مي‌توان ديد.

نهج البلاغه ميراث علي (ع) است

سخنان امام علي (ع) در فاصله قرن اول تا سوم در كتب تاريخ و حديث به صورت پراكنده وجود داشت . سيد رضي در اواخر قرن سوم به گردآوري نهج البلاغه پرداخت و اكنون بالغ بر هزار سال از عمر اين كتاب شريف مي‌گذرد. هرچند پيش از وي نيز افراد ديگري در گردآوري سخنان امام علي (ع) تلاشهايي به عمل آوردند،[4] اما كار سيد رضي به خاطر ويژگي هايي كه داشت درخشيد و ماندگار شد، چون سيد رضي دست به گزينش زده بود.

از آنجا كه سيد رضي در تدوين نهج البلاغه برخلاف بسياري از مؤلفان كتب حديثي كه سلسله سند و راويان حديث را نقل مي‌كنند و امكان نقادي صحت خبر را فراهم مي‌سازند، به ذكر سخنان امام اكتفا كرده است، برخي از محققان در سنديت نهج البلاغه ايرادهايي داشته و جماعتي نيز به پاسخ ايرادهاي آنان

---