مكاني و امتداد زماني ; و مرادش به امتداد همان "بعد" است . بنابراين هر موجودي با حفظ تمام خصوصيات مادي و دو بعد مكاني و زماني مخصوص به خود مورد علم و اراده حق تعالي مي‌باشد، و اگر ابعاد زماني و مادي آن گرفته شود چيز ديگر خواهد شد.

در هر صورت برگرديم به اصل خطبه . اگر در جمله : "احال الاشياء لاوقاتها" كلمه "احال" باشد، يعني خدا تحويل و تغيير داده است موجودات را "لاوقاتها" يعني هر كدام را در يك زماني موجود كرده كه شرايط مادي و زماني آن موجود شود. بعضي هم گفته اند "احال" متعدي "حال" و به معناي "جست" است ; "حال زيد علي الفرس" يعني زيد روي اسب جست . "احال" يعني سبب جستن شد يعني جهاند; خداوند مثل اين كه هر چيزي را سر زمانش جهانده است . و اگر "اجال" باشد، يعني جولان داد و تغيير و حركت داد. اگر "اجل" باشد، از ماده "اجل" است يعني براي هر كدام از موجودات وقتي قرار داد، "اجل" به معناي مدت است . اگر "احل" باشد، يعني آن چيز را خداوند سر زمان و وقتش نازل كرد.

پيش از اين گفتيم در نسخه هايي از نهج البلاغه هر چهار صورت "أجل، أحال، أحل و أجال" نقل شده است . هر كدام از اين چهار عبارت باشد مسأله حركت را مي‌فهماند. موجودات مادي مسبوق به حركت و زمانند، يعني شرايط مادي و زماني بايد موجود باشد تا وجود پيدا كند.

سازش بين اجزاي مخالف عالم

"و لائم بين مختلفاتها"

(و خداوند بين مختلفات اين عالم التيام داده است .)

در عبارت "لا م" هم خوانده شده كه اگر اين طور باشد مجرد است، و اگر "لائم" باشد از باب مفاعله است ; يعني خداوند التيام داده است بين مختلفات اين عالم .