پيامبراكرم 6، قرآن هم فرموده است : (و ان من شئ الا يسبح بحمده و لكن لاتفقهون تسبيحهم)[1] هر چيزي تسبيح حق تعالي مي‌كند منتها شما نمي فهميد، گوش داودي مي‌خواهد. ملاي رومي مي‌گويد:

حق تعالي همان طور كه يك وجود غيرمتناهي است، يك علم و قدرت و حيات و سمع و بصر غيرمتناهي است . البته سميع و بصير و عالم بودن خدا از اين جهت است كه در مشتق ذات مأخوذ نيست ;[3] مثلا ما وقتي به كسي عالم مي‌گوييم معنايش اين نيست كه يك ذاتي وجود دارد، علمش هم جداي از آن است، اگر علم عين ذات باشد باز هم عالم است .

ما به آن متكلم معتزلي كه مي‌گويد خداوند علم ندارد اما ذاتش كار آن را مي‌كند مي‌گوييم : خداوند كار علم را مي‌كند يعني چه ؟ يعني همان طور كه شخص عالم كشف معلومات مي‌كند و موجودات معلومه نزد او حاضر هستند، معلوم نزد خداوند نيز حاضر است، موجودات در حضور او حاضر هستند; پس بگوييد: خداوند علم دارد، منتها علمش جدا از خودش نيست، خودش عين علم است و صفاتش عين ذاتش است . اگر بخواهيم توحيد حقيقي باشد، بايد صفات خداوند را به ذاتش برگردانيم و بگوييم كه ذات حق تعالي هم وجود غيرمتناهي است هم علم و قدرت و حيات غيرمتناهي .

---