(6) اگر پزشك معالج بتواند فقط با نگاه كردن بيمار نامحرم را معاينه كند لمس بدن او جايز نيست ; و اگر بتواند فقط با لمس كردن اين كار را انجام دهد، نگاه كردن جايز نخواهد بود; و در هر حال بايد به مقدار ضرورت اكتفا شود.

(7) گرفتن نبض و فشار خون و عمل به ساير دستورات پزشك توسط جنس مخالف اشكالي ندارد، به شرط اينكه جنس موافق در دسترس نباشد و به مقدار ضرورت اكتفا شود.

(8) سؤال : با توجه به اينكه جهت معاينه ساده پروستات حتما بايد از طريق مقعد بيمار را مورد بررسي قرار داد، يا در بسياري از بيماريهاي ادراري و تناسلي مشاهده و گاه لمس آنها ضروري است، همچنين طبق نظريه هاي علوم پزشكي يكي از معايناتي كه امروزه در هر بيماري جزو معاينات اصلي به شمار مي‌آيد عملي به نام "توشه ركتال" است كه يك نوع معاينه نظري و لمسي از طريق مقعد مي‌باشد، از سوي ديگر يكي از دقيق ترين روشهاي تعيين درجه حرارت فرد از طريق مقعد است و اين معاينات گاهي به خاطر احتياط در جهت تشخيص يا رد برخي از بيماريها انجام مي‌شود و گاهي در تشخيص برخي بيماريها بسيار مؤثر و روش كم خرج و ساده اي به نظر مي‌آيد; حال آيا پزشك مجاز است چنين معايناتي را بر روي بيمار بدون اشكال شرعي انجام دهد؟ در ضمن استفاده از آينه هميشه امكان ندارد و به علاوه عمل لمس را بايد با ديد كامل انجام داد.

جواب : اگر تشخيص بيماري يا مداوا متوقف بر نظر و لمس مستقيم و بدون دستكش باشد، بدون تجاوز از مقدار لازم جايز است، و كوتاهي جايز نيست .

(9) سؤال : آيا احكامي كه درباره معالجه بيماران توسط پزشكان گفته شده است شامل پرستاران يا كساني كه در آزمايشگاهها و... مشغول به كار هستند نيز مي‌شود؟

جواب : فرقي نمي كند.

(10) سؤال : در حكم نظر و يا لمس بدن مرد و زن نامحرم، آيا فرقي بين مسلمان و غيرمسلمان مي‌باشد؟

جواب : نگاه به بدن غيرمسلمان نامحرم كه خود را نمي پوشاند اگر از روي شهوت نباشد و مفسده اي بر آن مترتب نيست مانعي ندارد; ولي بنابراحتياط به جاهايي از