را به يك من و نيم گندم و يك دستمال بفروشد.

مسئله 2083- اگر چيزى را كه مثل پارچه با متر و ذرع ميفروشند، يا چيزى را كه مثل گردو و تخم‌مرغ با شماره معامله ميكنند، بفروشد و زيادتر بگيرد مثلا ده تا تخم‌مرغ بدهد و يازده تا بگيرد اشكال ندارد.

مسئله 2084- جنسى را كه بعضى از شهرها با وزن، يا پيمانه ميفروشند و در بعضى از شهرها با شماره معامله ميكنند، در شهريكه با وزن، يا پيمانه مى‌فروشند جايز نيست بزيادتر از آن بفروشند و در شهرى كه با شماره ميفروشند جايز است بزيادتر از آن بفروشند.

مسئله 2085- اگر چيزى را كه ميفروشد و عوضى را كه ميگيرد از يك جنس نباشد؛ زيادى گرفتن اشكال ندارد، پس اگر يك من برنج بفروشد و دو من گندم بگيرد معامله صحيح است.

مسئله 2086- اگر جنسى را كه ميفروشد، و عوضى را كه ميگيرد، از يك چيز عمل آمده باشد، بايد در معامله زيادى نگيرد، پس اگر يك من روغن بفروشد و در عوض آن يك من و نيم پنير بگيرد، ربا و حرام است. و احتياط واجب آنستكه كه اگر ميوه رسيده را با ميوه نارس معامله كند زيادى نگيرد.

مسئله 2087- جو و گندم در ربا يك جنس حساب ميشود. پس اگر يك من گندم بدهد و يك من و پنج سير جو بگيرد، ربا و حرام است. و نيز اگر مثلا ده من جو بخرد كه سر خرمن ده من گندم بدهد، چون جو را نقد گرفته و بعد از مدتى گندم را ميدهد، مثل آنست كه زيادى گرفته و حرام ميباشد.

مسئله 2088- اگر مسلمان از كافرى كه در پناه اسلام نيست، ربا بگيرد اشكال ندارد، و نيز پدر و فرزند و زن و شوهر ميتوانند از يكديگر ربا بگيرند.

شرائط فروشنده و خريدار

مسئله 2089- براى فروشنده و خريدار شش چيز شرط است:

اوّل- آنكه بالغ باشند.