تشنگى را تحمل كند، يا براى او مشقت دارد؛ روزه بر او واجب نيست. ولى در صورت دوم و بلكه در صورت اول هم بنابر احتياط لازم بايد براى هر روز يكمد گندم يا جو و مانند اينها به فقير بدهد. و احتياط مستحب آنستكه بيشتر از مقدارى كه ناچار است آب نياشامد؛ و چنانچه بعد بتواند روزه بگيرد بايد روزه‌هائى را كه نگرفته قضا نمايد.

مسئله 1737- زنى كه زائيدن او نزديك است و روزه براى حملش يا براى خودش ضرر دارد روزه بر او واجب نيست و بايد براى هر روز بنابر احتياط لازم يكمد طعام بفقير بدهد. و روزه‌هائيرا كه نگرفته بايد قضا نمايد.

مسئله 1738- زنى كه بچه شير ميدهد و شير او كم است چه مادر بچه، يا دايه او باشد، يا بى‌اجرت شير دهد، اگر روزه براى بچه يا براى خودش ضرر دارد روزه بر او واجب نيست. و بايد براى هر روز يك مد طعام بفقير بدهد و در هر دو صورت روزه‌هائى را كه نگرفته بايد قضا نمايد، ولى اگر كسى پيدا شود كه بى‌اجرت بچه را شير دهد، يا براى شير دادن بچه از پدر يا مادر بچه يا از كس ديگرى كه اجرت او را بدهد اجرت بگيرد، احتياط واجب آنستكه بچه را باو بدهد و روزه بگيرد.

راه ثابت شدن اول ماه‌

مسئله 1739- اول ماه به پنج چيز ثابت ميشود:

اول- آنكه خود انسان ماه را ببيند.

دوم- آنكه عده‌اى كه از گفته آنان يقين يا اطمينان پيدا ميشود، بگويند ماه را ديده‌ايم، و همچنين است هر چيزى كه بواسطه آن يقين پيدا شود.

سوم- آنكه دو مرد عادل بگويند كه در شب ماه را ديده‌ايم بشرط اينكه صفت ماه را برخلاف يكديگر نگويند و قولشان قابل تصديق باشد پس اگر برخلاف هم صفت ماه را بگويند يا هوا ابر باشد و يا اگر آسمان صاف باشد هيچ كس غير از اين دو نفر نبيند كفايت نميكند.

چهارم- آنكه سى روز از اول ماه شعبان بگذرد كه بواسطه آن، اول ماه‌