در تعريف محقق، فقه دانش قلمداد شده و حكم شرعى هم اعم از آنچه شارع آورده و احكام عقلى مورد تأييد شرع تلقى شده است، تعميم محقق حلى در حكم شرعى، كاربرد علم فقه را گسترده مى‌كند و كارآيى آن را افزايش مى‌دهد، تعريف شيخ طوسى از فقه شامل تقليد هم مى‌شد ولى تعريف محقق با جمله «مستدلّ على أعيانها» تقليد را خارج كرده و تعريف كاملترى مى‌باشد.

3- محمد بن جمال الدين مكى العاملى (شهيد اول)

شهيد اول در كتاب ذكرى الشيعة في احكام الشريعة مى‌گويد:

«فقه هو العلم بالأحكام الشرعية العملية عن أدلّة التفصيلية لتحصيل السعادت الأخروية[1]»

«فقه علم به احكام شرعى عملى از جهت دليل تفصيلى براى تحصيل سعادت اخروى است.»

در اين تعريف شهيد اول با قيد دليل تفصيلى، دليل اجمالى را خارج نموده است و قيد سعادت أخروى را آورده‌اند، احتمال دارد كه نظرشان اين بوده كه سعادت آخروى همان سعادت دنيوى مى‌باشد[2].

[1]- محمد بن جمال الدين يمكى العاملى، ذكرى الشيعة في احكام الشريعة، ج 1، قم: مؤسسة البيت عليهم السّلام لاحياء التراث، 1377، ص 40.

[2]- نور الدين شريعتمدارى، پيشين.