تشكيل حكومت اسلامى در عصر غيبت را در قالب مباحث «ولايت فقها» و كتابهاى مجمع المسائل- احكام خمس، بحث امر به معروف و نهى از منكر و مباحث مربوط به مسائل اجتماعى اسلام كه مطالب آنها بر كرسى تدريس خارج فقه در جمع محققان و افاضل ايراد شده به طور مناسبى بيان كرده‌اند، ايشان در كتاب مجمع المسائل- كتاب خمس- به تلازم اعتقاد به ولايت ائمه و ضرورت تشكيل حكومت اسلامى در زمان غيبت اشاره مى‌كنند كه ما در جاى خود به آن خواهيم پرداخت، آيت اللّه العظمى گلپايگانى قدّس سرّه در باره نقش و وظيفه علما در تشكيل حكومت اسلامى مى‌فرمايند:

«... رژيمى را كه متجاوز از نيم قرن در منطقه به امر استعمار، سرسختانه با اسلام ضديت مى‌كرد و تجاوز به احكام قرآن و تغيير شخصيت اسلامى مملكت و جلوگيرى از ترقى و تعالى جامعه را در برنامه‌هايش قرار داده بود را ساقط كردند ... عوامل استعمار كه مى‌گفتند دين از دنيا و روحانيت از سياست جداست و مدّعى بودند كه قدرت، دين و روحانيت را از قيام در برابر ظلم و بيداد عمّال ارتجاع بازداشته و علما را خانه‌نشين كرده‌اند، هرگز گمان نمى‌كردند كه دست قدرت ايمان و اتحاد اسلامى ملت مسلمان كه بلندترين افكار توحيدى و آزادى‌خواهى‌