باب دوم‌

اين باب مشتمل است بر رواياتى كه احتياط در محاسبه را در شب و روز اقتضا دارد براى اينكه انسان از خطرات در امان ماند.

اين حديث نبوى 6 مشهور است كه‌

حاسبوا انفسكم قبل ان تحاسبوا وزنوا قبل ان توزنوا و تجهّزوا للعرض الاكبر

از خود حساب بكشيد پيش از آن كه به حساب شما برسند و اعمال خود را وزن كنيد پيش از آنكه آنها را بسنجند و براى روز قيامت خويشتن را آماده سازيد.

محمد بن يعقوب كلينى در كتاب كفر و ايمان از امام ابى الحسن 7 نقل مى‌كند كه فرموده است‌

«ليس منّا من لم يحاسب نفسه في كلّ يوم فان عمل حسنا ازداد اللَّه شكرا و ان عمل سيّئا استغفر اللَّه و تاب اليه»

از ما نيست كسى كه هر روز از خودش حساب نكشد پس اگر كار نيكويى كرده است بر شكر و سپاس خويش از خداوند بيفزايد و اگر گناهى مرتكب شده است از خدا آمرزش طلبد و توبه نمايد.

يحيى بن الحسن بن هرون الحسينى در كتاب امالى از حسن بن على (ع) نقل كرده كه فرموده است‌

«قال رسول اللَّه‌ لا يكون العبد مؤمنا حتّى يحاسب نفسه اشدّ من محاسبة الشّريك شريكة و السّيّد عبده‌[1]

[1] چند سخن از امير المؤمنين على( ع) در باره فوائد محاسبه نفس از عزر الحكم نقل مى‌شود.

1-

ُ من حاسب نفسه سعد

. هر كس از خود حساب بكشد سعادتمند مى‌شود.

2-

ُ من حاسب نفسه ربح‌

. هر كس از خود حساب بكشد سود مى‌برد.

3-

ُ ثمرة المحاسبة صلاح النّفس‌

. سود محاسبه درست شدن و نيكو گشتن نفس است.