سزاوار است، براى آن بكوشد، بايد با انسان يا انسان‌هاى ديگرى مربوط باشد و هر انسانى از ميان آدميان همين‌طور است و بدين ترتيب، هر انسانى محتاج است كه در راه رسيدن به اين كمال از مجاورت انسان‌هاى ديگر و اجتماع با آن‌ها بهره‌مند باشد. به همين شكل، در فطرت طبيعى اين حيوان نهفته است كه در مجاورت افراد هم‌نوع خود ساكن شده، خانه بگيرد و به اين دليل است كه حيوان اهل انس يا حيوان مدنى ناميده مى‌شود. در اين‌جاست كه علم و نگاه ديگرى شكل مى‌گيرد؛ علمى كه جستجو مى‌كند از اين‌گونه مبادى عقلانى و افعال و ملكاتى كه به وسيله آن‌ها انسان به سوى اين كمال سير مى‌كند. از اين‌جاست كه علم انسانى و علم مدنى پديد مى‌آيد.

مبدأ موجودات‌

16. با توجه به بياناتى كه گذشت، [جستجوگر] ابتداى كار خود را مطالعه و توجه به موجوداتى قرار مى‌دهد كه بعد از طبيعيات قرار دارند و در آن‌ها همان روشى را به كار مى‌برد كه در طبيعيات مورد استفاده قرار داد. و مبادى تعليم را در آن‌ها چيزهايى قرار مى‌دهد كه از مقدمات اوّليه مناسب اين جنس به دست مى‌آيند. در مرتبه بعد امورى را به عنوان مقدمات قرار مى‌دهد كه در علم طبيعى مبرهن گشت، البته آن‌هايى را كه مناسب است به عنوان مبادى تعليم در اين جنس به كار رود. در اين كار ترتيب خاصى كه پيش از اين ذكر شد بايد رعايت شود، بدين ترتيب به تك‌تك اشيايى كه در اين جنس از