هر نوع از هر جنس‌

11. پس در اين مقطع، ناظر بايد كليه مبادى تعليمى‌اى را كه در جنس امور جزييه وجود دارد- كه آن‌ها همان مقدمات اوليه هستند- اخذ نموده و نيز نظر كند در آن‌چه كه از علم اول براى او حاصل شده است و از آن بين، چيزى كه مى‌داند مناسب است به عنوان مبادى تعليم در اين علم مورد توجه قرار گيرد را اخذ نمايد. بدين ترتيب او از نظر كردن در اجسام آغاز مى‌كند، سپس در چيزهايى كه متعلق به اجسام هستند نظر مى‌كند، پس از آن در جنس اجسام نظر مى‌نمايد كه اين مى‌شود عالم و اشيايى كه عالم محتوى آن‌هاست و به طور كلى آن‌ها اجناس اجسام محسوسه هستند يا چيزهايى كه اشيا محسوسه براى آن‌ها ايجاد شده است، آن عبارت است از اجسام سماوى، سپس زمين، آب، هوا و آن‌چه با هوا متجانس است مثل آتش و بخار و امثالهم، سپس اجسام سنگى و معدنى كه بر روى زمين يا در عمق آن واقع است، سپس نبات و حيوان غير ناطق و حيوان ناطق و در جنس هر يك از چيزهايى كه اكنون شمرده شد و هر نوع از هر جنس، به وجود آن و كليه مبادى وجود آن پرداخته مى‌شود. بدين ترتيب در هر يك از مطلوب‌هاى فوق، به اين مطالب كه آن چيز موجود است و چيست (ماذا) و به وسيله چه چيز موجود است (بماذا) و وجود آن چگونه است (كيف وجوده) و وجود آن از چه چيز است (عماذا وجوده) و براى چه چيز موجودات (لاجل ماذا وجوده) مى‌پردازيم.

در هيچ يك از آن‌ها به مبادى قريبه اكتفا نمى‌شود، بلكه به مبادى و