از آن راه‌ها اختصاص داشته باشد، تميز قايل شويم و بايد قريحه‌هاى علمى خود را كه به طور طبيعى در سرشت ما نهاده شده است به وسيله صناعتى كه به ما علم اين كار را [تميز بين راه‌ها] بدهد، قوام دهيم؛ چرا كه اين سرشت طبيعى، به تنهايى در تميز اين راه‌ها از يكديگر كافى نيست. اين علمى است كه به وسيله آن مى‌توانيم يقين كنيم، مقدمات اوليه بايد داراى چه شرايط و خصوصياتى باشند و بايد با چه ترتيبى كنار هم قرار گيرند تا جستجوگر بدون ترديد حقيقت را به خود حق و به يقين به آن برساند، و (معلوم مى‌شود كه) مقدمات اوليه بايد داراى چه شرايط و خصوصياتى باشند و به چه ترتيب مرتب شوند كه در مورد [وصال به‌] مطلوب، ايجاد ظن و اقناع نكند، چنان‌كه [انسان را] به توهم اندازد كه به يقين رسيده است، بدون اين‌كه در واقع يقين باشد و بدين‌ترتيب جستجوگر حقيقت را گمراه نموده يا در آن امر متحير سازد تا جايى كه نداند حق در مورد مطلوب او چيست و جستجوگر را نه به خود حق، بلكه به صورت مثالى و خيالى آن برساند.[1]

جستجو، تعليم و تعلّم‌

3. وقتى كه مطالب فوق را به طور كامل دانستيم، آن‌گاه به آموختن علم موجودات مى‌پردازيم- يا با جستجوى خودمان و يا با تعليم‌

[1] - دكتر جعفر آل ياسين مصحح متن مى‌نويسد: نص در اين قطعه به نظر من داراى اضطراب بود به همين دليل به صلاح خود عبارت‌هاى آن را عقب و جلو بردم.