خاتم الانبياء معرفى كرده و مى‌نويسند: «طريق وصول به حقيقت، شريعت است ...» [1] و قيصرى نيز كه از شارحان برجسته فصوص الحكم ابن عربى است مى‌نويسند: «و اين پيشتازان همان انبياء و اولياء عليهم السّلام هستند كه خلاصه خاصّه اهل وجود و شهودند. بنابراين پيروى از راهنمايى ايشان بر هر رهروى واجب و لازم است ... ميزان ظهور انوار الهى و اسرار ربانى به ميزان و مقدار تبعيت سالك از انبياء و اولياء عليهم السّلام بستگى دارد. [2]

رياضت براساس ديدگاه ابن سينا داراى سه هدف است: الف) تنحيّة مادون الحقّ عن مستنّ الايثار (دور كردن مادون حق و انتخاب و رجحان دادن خدا بر همه‌چيز از طريق ايثار يعنى خداگزينى و خداگرايى محض) ب) تطويع النّفس الامّارة، للنّفس المطمئنّه ... (تابع‌سازى نفس اماره به نفس مطمئنّه تا مديريت و رياست قواى خيال و وهم را بدست گيرد) ج) تلطّف السّر للتّنبه (تلطيف‌سازى سّر يا حقيقت وجود انسان كه كانال و جدول وجودى او هستند) و لايروبى كردن آن كانال و جدول. [3]

و اين رياضت‌هاى هدفمند براى سالك كوى حق تنها از راه تبعيت از شريعت محمدى 6 و جعفرى 7 حاصل مى‌گردد كه علامه حسن‌زاده فرمودند: «انسان تجليه، تخليه و تحليه مى‌خواهد. مى‌گوئيم: تجليه يعنى ظاهرش به احكام شريعت و ظواهر امورش به شرع مقدّس آراسته باشد، متشرّع و متأدّب به آداب الهى باشد و شريعت جز بدان نحوه‌هايى كه حضرت رسول 6 و عترت او فرمودند- كه امروز بر سر زبان ماست و به آن مذهب جعفرى مى‌گوئيم- چيز ديگرى نيست و جز اين مذهب راه ديگرى نيست. [4] آرى:

[1]. همان، ص 144.

[2]. قيصرى، مقدمه شرح تائيه ابن فارض، مقصد دوم، فصل اول و يثربى، يحيى، عرفان نظرى، ص 383.

[3]. ابن سينا، الاشارات و التنبيهات، ج 3، ص 410، ر. ك: دروس شرح اشارات، نمط نهم، ص 155- 159، علامه حسن‌زاده آملى.

[4]. حسن‌زاده آملى، دروس شرح اشارات و تنبيهات، نمط نهم، ص 155- 156.