حال آيا على 7 در خطبه: «قد احيا عقله و امات نفسه حتّى دق جليله و لطف غليظه و برق لامع كثير البرق فابان له الطريق و سلك به السبيل و تدافعته الابواب الى باب السلامه ...»[1] تو مرگ اختيارى را در قالب ميراندن نفس و هواها و تمايلات نفسانى و زنده نگه داشتن عقل فطرى و سليم وجودى و تحمل رياضت و مجاهدتهاى ظاهرى و باطنى كه معقول، مشروع و معتدل باشد تا در پرتو افاضه‌هاى حق سبحانه و نفحات ربّانى و لوامع الهيّه منزل به منزل و مقام به مقام طىّ شده و انسان به قرارگاه اصلى يعنى لقاء ربّ بار يابد تبيين و تفسير نفرموده‌اند؟ چرا و بلكه بهترين تعبير و تفسير با توجه به مدارج و معارج استكمالى مرگ اختيارى را از حيث بيان اوصاف اولياء الهى روشن ساخته و خود مصداق بارز و باهر نائلان به مرگ ارادى در حد اعلى و اجمل بوده‌اند.

كه زهد و عبادت و عرفان، تحمّل رنج گرسنگى، ساده‌پوشى، مخالفت با هواهاى نفسانى و ملامت‌ها و ملالتهاى خلق و تهمت و افتراءهاى جاهلان را نموده‌اند تا مراتب چهارگانه مرگ ارادى، در «سيره عملى» آن پدر عرفان حقيقى و سرچشمه كمالات معنوى و امام سالكان و شاهدان راستين تبلور يابد. و علامه حسن‌زاده آملى نيز در يكى از اشعار شهودى خويش سلوك الى اللّه و تحمّل مراتب مرگ ارادى نيكو به نظم كشيده‌اند:

[1] - نهج البلاغه، خ 210 فيض.