(118) دو كس مردند و حسرت بردند ....

______________________________ (567)- دو كس مردند ...: معنى اين عبارت روشن است و در آن صنعتهاى موازنه و سجع و جمع و تقسيم بكار رفته و داشت با دانست، تقريبا جناس خط دارد. مراد شيخ نكوهش توانگران بخيل و عالمان بيعمل است.

(568)-

قطعه بر وزن شماره 1 با قافيه مردف موصول.

(569)- عيب گفتن: مصدر مركب است و شين در «عيب گفتنش»، راجع است به بخيل فاضل.

مفاد قطعه آنكه بخل، همه صفتهاى خوب را ميپوشاند و هرچند بخيل، صاحب فهم و فضيلت باشد، مردم به عيبگويى او زبان ميگشايند. اما كرم و بخشش، پوشنده همه عيبها است و بسا هست كه سبب بخشايش بسيارى از گناهان هم باشد.

\* تمام شد كتاب گلستان به توفيق حضرت سبحان ...

(570)- گلستان: گلستان با سبحان هم‌سجع است و همچنين مستعان و تكلان، با سبحان هم‌سجعى دارد.

(571)- حضرت سبحان: مراد از حضرت سبحان، خداوند پاك و منزه از هرنقص و عيب است. (راجع به سبحان پيش از اين گفتگو شد) در زبان عربى سبحان بدون مضاف اليه نمى‌آيد ليكن در زبان فارسى، بعنوان وصف بارى تعالى بكار ميرود و جانشين موصوف ميشود.

(572)- مستعان: اسم مفعول از استعانت بمعنى يارى‌خواسته‌شده است. هو المستعان، تركيب عربى است مركب از مبتدا و خبر يعنى اوست كه بايد همواره از او يارى خواهند.

(573)- تكلان: به ضم اول بمعنى اعتماد است و از ريشه وكل، يكل آمده و تاء اول آن جانشين واو است.

عليه التكلان: تركيبى است عربى و تركيب نحوى آن‌چنين ميشود: عليه (بر اوست) جار و مجرور، خبر مقدم. التكلان: مبتداى مؤخر.

(574)- مؤلف: گردآورنده مطالب كتاب.

(575)- دأب: بر وزن رأس لفظ عربى است بمعنى عادت.

(576)- مصنف: كسى است كه كتابى از انديشه خود بنويسد.

(577)- استعارات: بمعنى عاريه گرفتن و مصدر باب استفعال است.

(578)- تلفيق: جمع كردن و بهم پيوستن.