و بيان است بلكه از وضوح بمرتبه رسيده كه اگر كسى بمقام معرفى آن برآيد در نظرها زشت آيد و نكو ننمايد پس امر در اين موضوع چنانست كه ابو العيناء بعبيد الله بن خاقان وزير متوكل و معتمد در مقام اعتذار از تعرض بمدح و ثناى او گفته: من خود را در ستايش تو مانند كسى مى‌بينم كه بخواهد روز روشن را بستايد يا ماه تابان را بمردم معرفى نمايد پس چون بيقين مى‌دانم كه اگر رخش همت بعزم مدح تو برانم در آخر عاجز و درمانده خواهم شد و بغايت نخواهم رسيد از آغاز امر خود را بآن مشغول نمى‌سازم و بعوض ثناى تو بدعاى تو مى‌پردازم پس دست از شرح و بيان خود در اين موضوع برميدارم و زمام شناخت آنرا بدست معلومات مردم مى‌سپارم.

چه گويم در باره مردى كه دشمنان او بفضل او اقرار كردند».

نگارنده گويد: چون كلام ابن ابى الحديد هم مفصل است و هم عربى است و نظر باين دو جهت مقام مقتضى نقل تمام آنها نيست اكتفا مى‌كنيم به آن چه علامه مجلسى (ره) از اين كلام ملخصا در حق اليقين ترجمه كرده است و آنرا بقلم او بعينه در اينجا مى‌نگاريم و آن اين است:

ابن ابى الحديد گفته: اما فضائل آن حضرت از كثرت و شهرت بجائى رسيده كه با وجود آن متعرض ذكر و بيان آن شدن سماجت است و بعد از آن گفته:

چگويم در شأن مردى كه اعدايش اقرار و اذعان بفضلش كرده و خصمانش انكار و كتمان فضايلش نتوانستند كردن و معلوم است كه بنى اميه با آنكه مالك شرق و غرب عالم شدند و نهايت سعى و حيله در اطفاى نور او نمودند و احاديث بسيار در مثالب و معايب او و اقارب او وضع كردند و بر منابر سب و لعن او كردند و مادحان و شيعيانش را حبس و قتل و نهب نمودند و مردم را از روايت حديثى كه دلالت بر فضل و منقبت او كند منع بليغ كردند تا حدى كه بر مردم حرام كردند كه نام او را بر زبان جارى گردانند و هر چند ايشان در اين امر اهتمام و سعى تمام بيشتر كردند نام او بلندتر و قدرش رفيع‌تر شد مانند مشك كه هر چند او را پنهان كنند بويش مخفى نماند و مثل‌