وضوى حائض و وضوى جماع محتلم و تيمم به برف و يخ و بالجملة، جميع افراد وضو و غسل و تيمم و مسح ظاهر موضع جبيره در جميع طهارت را شامل، و ازاله نجاست از بدن و ابعاض طهارت و غسل و مسح از باب مقدمه و تطهير بدن ميت از نجاست خبثى عينى‌[1] كه موت سبب آن است به اغسال ثلاثة[2] و بالجملة، غير طهارت مصطلح شرعى را- على الاطلاق العمومى- طارد است.

[36] أساس: «طهارت» در اصطلاح شرع مشترك معنوى است ميانه طهارات ثلاثة، بر سبيل تشكيك، على الأقوى، نه بر سبيل تواطؤ، چنانچه قول بعضى از فقها است- و مشترك لفظى نيست چنانچه بعضى ديگر به آن قائل شده‌اند- و احتمال حقيقت و مجاز نيز به غايت ضعيف است.

[37] فرع: اگر كسى نذر مطلق طهارت شرعى كند، مخيّر خواهد بود ميانه غسل و وضو و تيمم على ما هو الأقوى و بعضى به تخيير ميانه وضو و غسل قايل شده‌اند و تيمم را از خصال تخيير اخراج كرده‌اند و بعضى ديگر گفته‌اند كه نذر مطلق طهارت منصرف به خصوص تيمم مى‌شود. اين هر دو قول ضعيف است و همچنين اگر شخصى چيزى نذر كند از براى متطهر، آن چيز را به هريك از مغتسل و متوضّى و متيمم مى‌توان داد و خروج از عهده نذر به آن حاصل است.

و اگر يكى از طهارات ثلاث را بخصوصها نذر كند، اظهر آن است كه اتيان به طهارتى كه اتمّ و اكمل از طهارت منذوره باشد، مستلزم است عمل به مقتضاى نذر و خروج از عهده تكليف را به خلاف طهارتى كه انقص و اقصر از آن طهارت بوده باشد.

[1]. كلمه« عينى» در حاشيه نسخه« الف» آمده، و در« ب».

[2]. در حاشيه آمده است:« سبب چيست كه هر عضوى كه نجس شود به يك شستن طاهر مى‌شود و ميت را تا سه غسل ندهى طاهر نمى‌شود؟ به سبب آنكه هرچيز كه لطيف ترين چيزهاست، مرده او بدترين چيزهاست».( منه( ره».