نمى‌تواند سهم امام را براى سادات فقير هزينه كند؛ چرا كه مجتهد هم وكيل امام (ع) و هم نايب اوست. بنابراين، از طرف امام (ع) وظايف را انجام مى‌دهد، كه اگر امام حضور داشتند، مى‌بايست خود به جاى آورند.

آيا در صورتى كه مجتهد نباشد، صرف كردن سهم امام (ع) براى سادات فقير توسط مؤمنان عادل جايز است؟

شهيد در قواعد صراحتاً جايز دانسته است. وى حتّى به مؤمنان عادل اجازه مى‌دهد كليّه وظايف يك مجتهد به جز استماع دعاوى (قضاوت) را انجام دهند[1]. حتّى از استدلال‌هاى ايشان برمى‌آيد به عهده گرفتن وظايف مجتهد [در نبودش‌] توسط مؤمنان عادل به دليل آيه‌ «... وَ تَعاوَنُوا عَلَى الْبِرِّ وَ التَّقْوى‌ ...»[2] است كه امر آن وجوبى است.

از سوى ديگر جواز آن به دلايلى چند از جمله آيه‌ «... ما عَلَى الْمُحْسِنِينَ مِنْ سَبِيلٍ ...»[3] ثابت است و احاديث پيامبر: «و الله فى عون العبد مادام العبد فى عون أخيه؛ تا زمانى كه بنده خدا در تلاش براى يارى رساندن به برادران ايمانى‌اش است، خداوند نيز او را يارى خواهد رساند»[4] و «كل معروف صدقة؛ هر عمل خيرى صدقه است.»[5] وقتى اين عمل جايز باشد، واجب هم مى‌شود؛ چرا كه در اين صورت اين كار از زمره كارهايى مثل امور حسبيّه و امر به معروف و نهى از منكر است كه بر هر فردى- چه‌

[1]. القواعد و الفوائد، شهيد اوّل، ج 1، ص 406، قاعده 148.

[2]. سوره مائده، آيه 2.

[3]. سوره توبه، آيه 91. در مصدر[ نوشته شيخ بهايى‌] به اين آيه استدلال نشده است.

[4]. سنن ابن ماجه، ج 1، ص 82، باب 17، حديث 225 كه در آن چنين آمده است:« اللّه في عون العبد ما كان العبد في عون أخيه».

[5]. وسائل الشيعه، شيخ حرّ عاملى، ج 9، ص 381، باب 7 از ابواب صدقه، حديث 5.