ترجمه: هيئت فلك قمر و فلك ماه همچون فلك كرات علويه بوده با اين فرق كه منطقه حاوى حاملش را فلك مايل گويند، چه آنكه از منطقة البروج مايل است و اين فلك «يعنى فلك مائل» با فلك حامل در سطحى قرار دارند كه آن سطح با منطقة البروج بر دو نقطه رأس و ذنب متقاطع است.

و براى قمر فلك ديگرى است كه داراى دو سطح متوازى بوده و به فلك مايل محيط است و نامش را فلك جوزهر خوانند.

اين فلك مانند ممثّل كره شمس در سطح منطقة البروج بوده و دو قطبش نيز با دو قطب منطقة البروج مسامت مى‌باشد.

شرح‌

قوله: و هى مع الحامل: ضمير «هى» به منطقه مائل راجع است.

قوله: يقاطع منطقة البروج: كلمه «يقاطع» صفت است براى سطح.

قوله: على نقطتى الرّأس و الذّنب: از خصائص نقطه رأس آنستكه وقتى قمر از اين نقطه بگذرد، بطرف شمال منطقة البروج رفته و زمانى كه از نقطه ذنب بگذرد بطرف جنوب منطقه مايل مى‌شود، و سرّ ناميدن نقطه شمالى را به رأس آنستكه، كه بلحاظ كثرت كواكب مرصوده در اين نقطه اشرف بوده، لذا نام اشرف اعضاء را كه رأس باشد بر آن نهاده‌اند و چون ذنب در مقابل آن است، اين نام را براى آن انتخاب نموده‌اند.

قوله: و يسمّى الجوزهر: صاحب غياث اللّغة گويد:

كلمه جوزهر بفتح اوّل و فتح زاى معجمه و فتح هاء معرّب «گوزهر» و آن جزء اوّل است از اجزاء فلك قمر كه بر هرسه اجزاى ديگر آن‌كه مائل و حائل و تدبير است محيط گرديده و بمعناى هريك از عقده رأس و ذنب نيز آمده و آن دو نقطه تقاطع حائل و مايل است. شكل (20).