قوس من السّادسة بينها و بين الثّامنة قوس سمت تلك النّقطة و سمت ارتفاعها ايضا.

ترجمه: دهم دايره ارتفاع و از آن گاهى به دايره سمتيه نام مى‌برند، اين دايره از نقطه‌اى كه در فلك فرض شده و دو قطب دايره ششم مرور مى‌كند، و دايره ششم «افق» را بر دو نقطه موسوم به نقطه «سمت» قطع مى‌نمايد و خطّى كه اين دو نقطه را بهم وصل مى‌كند خطّ سمت نام دارد، و كوتاهترين قوسى كه از ايندايره بين دايره ششم و اين نقطه «نقطه سمت» واقع مى‌شود بنام ارتفاع نقطه مشهور است در صورتيكه نقطه فوق دايره ششم باشد و به نقطه انحطاط موسوم بوده اگر در تحت دايره مزبور واقع شده باشد و كوتاهترين قوسى كه از دايره ششم بين اين دايره «دايره عاشر» و دايره هشتم واقع است بنام «قوس سمت» اين نقطه خوانده شده و به «سمت ارتفاع نقطه» نيز ياد مى‌شود.

شرح‌

قوله: دائرة الارتفاع: وجه تسميه آن باين اسم آنستكه قوس ارتفاع از اين دايره اخذ مى‌گردد.

قوله: و قد تسمّى السّمتيه ايضا: و در وجه تسميه آن باين اسم گفته‌اند: چون دايره مزبور بيكى از دو طرف قوس السّمت مرور مى‌نمايد.

قوله: مفروضة من الفلك: مقصود فلك اعلى يعنى فلك اطلس است.

قوله: و تقطعها على نقطتى السّمت: ضمير فاعلى در «تقطعها» به دايره عاشر و ضمير مفعولى به دايره سادسه عود مى‌كند، و از تقاطع آن با دائره ششم در دو نقطه مزبور زواياى قائمه حاصل مى‌شود.

قوله: و الواصل بينهما خطّ السّمت: ضمير در «بينهما» به دو نقطه سمت راجع بوده و در وجه تسميه خطّ بخطّ سمت گفته‌اند: چون دو سر آن عبارتند از دو نقطه سمت.