اسم الکتاب : اللباب (شرح فارسی بر خلاصه الحساب شيخ بهائى) المؤلف : ذهنی تهرانی، سید محمد جواد الجزء : 1 صفحة : 86
فاذا وجدته وضعته فوقها و تحتها بمسافة و ضربت الفوقاني في التّحتاني و
وضعت الحاصل تحت العدد المطلوب جذره بحيث يحاذي آحاده المضروب فيه و نقّصته ممّا
يحاذيه و ممّا عن يساره و وضعت الباقي بعد الفاصلة.
ترجمه: و اگر
مراتب عدد بسيار باشد پس آنرا در خلال جدول قرار بده همانطوريكه مقسوم را در عمل
تقسيم چنين مىنمودى و بعد مراتب را نشانه بگذار باين نحو كه يك در ميان مراتب را
علامت بگذار، سپس از بين اعداد آحاد اكثر عددى كه وقتى در خودش ضرب كنيم و حاصل
ضرب را از عدد محاذى علامت اخير و آنچه در جانب چپ آن واقع است كسر نمائيم يا آنرا
فانى كرده و يا كمتر از منقوص منه باقى بماند طلب كن پس اگر آنرا يافتى بالاى
علامت روى جدول و نيز در قسمت تحتانى جدول با مقدارى مسافت قرارش بده سپس عدد
فوقانى را در تحتانى ضرب كرده بعد حاصلضرب را زير عددى كه غرض تحصيل جذر آن
مىباشد قرار بده بطورى كه آحاد آن با مضروب فيه محاذى واقع شود و سپس آنرا از عدد
محاذى و آنچه در جانب چپ آن قرار گرفته كسر نما و باقيمانده را بعد از فاصله زير
آن قرار بده.
شرح
و اگر عددى كه
مىخواهيم جذرش را بگيريم بزرگ و چند رقمى باشد قاعده اينستكه:
مانند تقسيم
بايد جدولى رسم كرد و به تعداد مراتب عدد براى جدول ستون قرارداد آنگاه اعداد را
داخل ستون قرار مىدهيم بعد در بالاى هركدام از ستونها يكى در ميان علامت
مىگذاريم مثلا بالاى هركدام باين نحو نقطهاى قرار مىدهيم چنانچه در شكل ديده
مىشود.
و خاصيّت اين
علائم اينستكه اگر از اوّلين عدد جانب چپ شروع شده باشد آن عدد و عدد پهلوى آنكه
در سمت راست واقع شده يك عدد محسوب شده و جذر
اسم الکتاب : اللباب (شرح فارسی بر خلاصه الحساب شيخ بهائى) المؤلف : ذهنی تهرانی، سید محمد جواد الجزء : 1 صفحة : 86