كيفيّت آزمايش در تقسيم‌

متن: و الإمتحان بضرب ميزان الخارج في ميزان المقسوم عليه و زيادة ميزان الباقي انكان على الحاصل.

فميزان المجتمع ان خالف ميزان المقسوم فالعمل خطاء.

ترجمه:

كيفيّت آزمايش در عمل تقسيم‌

امتحان در عمل تقسيم باين نحو است كه ميزان خارج قسمت را در ميزان مقسوم عليه ضرب كرده و با ميزان باقى مانده در صورتى كه باقيمانده‌اى باشد جمع مى‌كنيم پس ميزان عدد بدست آمده اگر با ميزان مقسوم مخالف بود عمل اشتباه است.

شرح‌

قاعده براى اينكه بدانيم عمل تقسيم را آيا درست انجام داده يا خطاء كرده‌ايم اينستكه:

ميزان خارج قسمت را در ميزان مقسوم عليه ضرب مى‌كنيم و بعد اگر باقيمانده‌اى هم داشتيم ميزانش را با آن جمع مى‌كنيم حال اگر ميزان مجموع با ميزان مقسوم موافق شد عمل صحيح است و الّا باطل مى‌باشد مثلا در مثال مذكور ميزان خارج قسمت «5» است آنرا در ميزان مقسوم عليه كه «8» باشد ضرب كرديم «40» شد.

بعد ميزان باقى را كه «2» بود بآن افزوديم حاصل «42» شد و ميزان اينعدد كه «6» باشد ميزان مقسوم بوده لذا عمل صحيح است.