شرح‌

طريق دوّم مشتمل بر هفت عمل است بشرح زير:

1- آنكه آئينه مسطّحى كه نه مقعّر باشد و نه محدّب تهيّه مى‌كنيم.

2- آنكه آنرا طورى در زمين قرار مى‌دهيم كه رأس بلندى در آن ديده شود.

3- فاصله بين آئينه و پاى بلندى را بدست مى‌آوريم.

4- مقدار قامت خود را هم تحصيل مى‌كنيم.

5- مسافت بين آئينه و بلندى را در مقدار قامت ضرب مى‌كنيم.

6- مقدار مسافت بين آئينه و محلّ ايستادن خود را بدست مى‌آوريم.

7- حاصل ضرب قبلى را بر مقدار مسافت خود و آئينه تقسيم مى‌كنيم و خارج قسمت مقدار ارتفاع و بلندى است.

متن: طريق آخر:

إنصب شاخصا و استعلم نسبة ظلّه اليه فهى بعينها نسبة ظلّ المرتفع اليه.

ترجمه و شرح: طريق سوّم آنكه شاخص را در زمين نصب مى‌كنيم سپس سايه آن شاخص را اندازه مى‌گيريم و بعد نسبت بين سايه و خود شاخص را بدست آورده بعد از آن معلوم مى‌شود كه عين همين نسبت بين سايه و خود بلندى است.

پس اگر سايه بلندى را بدست آورده باشيم بهمان نسبت قبلى مى‌توانيم بگوئيم ارتفاع مرتفع چقدر است.

متن: طريق آخر:

إستعلم قدر الظّل و ارتفاع الشّمس مه فهو قدر المرتفع.

ترجمه: طريق ديگر

مقدار بلندى سايه مرتفع را در حاليكه ارتفاع خورشيد به (مه) رسيده بدست آورده پس آن اندازه ارتفاع مرتفع مى‌باشد.