2- آنهائيكه چنين نيستند مانند تپّه‌ها و كوهها كه دامنه دارند.

امّا براى پيدا كردن مقدار ارتفاع قسم اوّل طرقى را مرحوم ماتن بيان مى‌فرمايند.

طريق اوّل: و آن مشتمل بر چند عمل است:

1- آنكه شاخصى از چوب يا فلز تهيّه مى‌كنيم و آنرا بفاصله چند قدمى مرتفع قرار مى‌دهيم.

2- آنكه بمقدارى فاصله طورى مى‌ايستيم كه شعاع نور چشم طورى از رأس شاخص عبور كند كه برأس مرتفع اصابت نمايد.

3- از محلّ ايستادن تا پاى مرتفع را اندازه‌گيرى مى‌كنيم و مقدارش را ضبط مى‌نمائيم.

4- مقدار زيادى شاخص بر مقدار قامت خودمان را بدست آورده و ضبط مى‌كنيم.

5- حاصل مضبوط اوّل را در مضبوط دوّم ضرب مى‌كنيم.

6- فاصله بين شاخص و محلّ ايستادن را تحصيل مى‌كنيم.

7- حاصل ضرب را بر اين فاصله تقسيم مى‌كنيم.

8- مقدار بلندى خود را بر حاصل قسمت اضافه نموده حاصل جمع مقدار ارتفاع اين مرتفع است.

متن: طريق آخر:

ضع على الارض مرآة بحيث ترى رأس المرتفع فيها و إضرب ما بينها و بين اصله في قامتك و اقسم الحاصل على ما بينها و بين موقفك فالخارج هو الارتفاع.

ترجمه: طريقه ديگر

روى زمين آئينه‌اى قرار بده بطورى كه نوك بلندى را در آن ببينى و سپس مسافت بين آئينه و پايه بلندى را بدست‌آور، آنگاه اينمقدار را در بلندى قامت خود ضرب كرده و سپس حاصل ضرب را بر مسافت بين آئينه و محلّ ايستادن خود تقسيم كن، خارج قسمت مقدار بلندى و ارتفاع مرتفع مى‌باشد.