اسم الکتاب : ترجمه مصباح الانس ابن فناري (شرح مفتاح الغيب صدرالدين قونوى) المؤلف : خواجوي، محمد الجزء : 1 صفحة : 502
قاعده سومين
656/ 4 قوه تأثير در غير حق (تعالى) به سبب ابتهاج او به او؛ و به
حسب قرب و نزديكى او است به او؛ يعنى به واسطه نبودن واسطه و يا به علت كم بودن
واسطه، و اين در هر مرتبه عقلى و نفسى و مثالى و جسمى مراعات مىشود، و همانطور
كه قلم اعلا واسطه تمام موجودات است و نفس كلى واسطه آنچه كه پائينتر از خود است
مىباشد، همينطور عرش نسبت به عالم اجسام و حركتش نسبت به حركت آنها (واسطه است).
لذا در حكمت اشراق گفته: برزخهاى پائينى نسبت به برزخهاى بالايى خاضع و
فروتناند و طبعا از آنها اثرپذيراند.
657/ 4 اگر گويى: پس سزاوار است كه دورتر تأثيرش از نزديكتر- به
واسطه دو چندانى آثار تجليات از حق تعالى در آن گاهى به وجه خاص و گاه ديگر از هر
واسطهاى از وسايط- قوىتر باشد؟
658/ 4 گوييم: اين پرسش را در حكمت الاشراق اينچنين پاسخ داده كه:
فزونى انوار افاضه شونده و اشراقات عارضى برابر قوه كمال جوهر نيست، پس آن با كمى
انوار عارضى؛ شريفتر و برتر و قوىتر از نقصانش با فزونى آنها است، لذا نور اخس
(پستتر) چيزى است كه همراهش ظلمات است، و نزديك به ظلمات، دورتر از كمالات نورى
است.
قاعده چهارمين
659/ 4 در چگونگى برانگيختگى حركت افلاك از آنچه كه نفوس آنها به
واسطه اشراقات و اشعه قدسى مدبّر به دست مىآورند، يعنى تجليات الهى اسمائى كه
خواه بدون واسطه باشد و يا به واسطه مظاهر پشت سر هم.
660/ 4 در كتاب حكمت الاشراق و شرح آن گفته: مانند حال انسان در
انفعال بدنش به واسطه حركت؛ كه در نفسش از هيآت و شكلها حصول پيدا مىكند، مانند
سخن گفتن با خود
اسم الکتاب : ترجمه مصباح الانس ابن فناري (شرح مفتاح الغيب صدرالدين قونوى) المؤلف : خواجوي، محمد الجزء : 1 صفحة : 502