اسم الکتاب : ترجمه مصباح الانس ابن فناري (شرح مفتاح الغيب صدرالدين قونوى) المؤلف : خواجوي، محمد الجزء : 1 صفحة : 470
جمع احدى است، و از جهت نكاح كه عبارت از
قوه جمعيت اعتدالى و ضعف آن است، و از جهت نكاح شونده كه عبارت از مجتمع از حقايق
و يا اجزاى گرد آمده است، و از جهت مرتبه معنوى اسمائى و يا روحانى و يا طبيعى
مثالى و يا حسى و يا جامع؛ تفاوت پيدا مىكند، و بيان غلبه با مثالهاى آن پيش از
اين گفته آمد.
544/ 4 و اصل كلى در اين امر همان چيزى است كه حضرت شيخ قدس سره در
تفسير گفته: موجودات، كه همان حروف نفس رحمانىاند؛ به حسب مراتب پنجگانه كلى
داراى تداخل و امتزاجاتى هستند و ظهور؛ در هر حال تركيبى اختصاص به يكى از آنها
دارد؛ يا از حيث مرتبه- كه اين خاص حكم وجودى جمعى است- و يا از حيث ظهور وجودى-
كه اين ويژه اوّليّت و احاطه است- و ظهور غلبه يكى از حروف به حسب اين نكاحهاى
پنجگانه كه در مراتب پنجگانه واقع مىشود؛ از يكى از دو حيثيّت كه در مراتب
سهگانه كلى واقع است خالى نيست، و در آن دو حيثيت؛ يكى حيثيت قواى روحانى و ديگرى
حيثيّت قواى طبيعى است. و مراتب سهگانه؛ مرتبه فعل و مرتبه انفعال و مرتبه اعتدال
و مقاومت جامع است. و اين بدان جهت است كه اختلاف استعدادهاى اعيان اقتضاى آن را
دارد كه بعضى از توجهات اسماء- براى ايجاد آنها- در مراتب اسماء تعيّن پيدا كنند و
بعضى ديگر در مراتب طبيعت، پس ظهور در يكى از آن دو و يا در هر دو با هم؛ به
اعتبار اوّليّت و حكم جمعى (وجودى) است كه مستلزم رنگپذيرى به حكم يكى از دو
نسبت: فعل و يا انفعال و يا امر جامع بين آن دو؛ مىباشد. اين قسمت مستفاد از بيان
حضرت شيخ قدس سره بود.
545/ 4 سپس گوييم: اين غلبه- همچنان كه پيغمبر 6
بدان اشاره كرده- در غلبه نرى و مادينگى درباره مولود است، اما اولى (نرى): به حسب
غلبه آب مرد است به زيادى (بر آب زن) و به حسب پيش بودنش به قوّه- نه زمان- چون در
علم طب ثابت شده كه توافق هر دو انزال شرط بسته شدن نطفه است. و نيز به حسب علوّ و
بلنديش به واسطه احديت مرتبتى. و اما دومى: و آن علت مادينگى است و سبب آن برعكس
اين مىباشد و داراى وجوه سهگانه است، و اينجا رازهايى است كه بيانش به درازا
مىانجامد و آشكار كردنش حرام و ناروا است.
546/ 4 از آن جمله اينكه: خدا دانا است- پزشكان گفتهاند: تعيّن
زينت هر مولودى از
اسم الکتاب : ترجمه مصباح الانس ابن فناري (شرح مفتاح الغيب صدرالدين قونوى) المؤلف : خواجوي، محمد الجزء : 1 صفحة : 470