اسم الکتاب : ترجمه مصباح الانس ابن فناري (شرح مفتاح الغيب صدرالدين قونوى) المؤلف : خواجوي، محمد الجزء : 1 صفحة : 428
است- دارد، ولى نفخه و دميدن اوّلى او به
بالا فرستادن و بازگردانيدن نفخ است از ظاهر به باطن؛ تا آنكه حكم حيات دنيايى به
كلى پايان پذيرفته و به اصل خودش بازگردد، سپس حكم ظهور آن در نشأه اخروى آغاز و
آشكار شود، در حالى كه اقساط[1] در حيات
(كلى)- به حكم جمعيت آن مر همگان را- مندرج است.
388/ 4 و اما جبرئيل 7 مظهر ركن علم است، از اين جهت وحى
را كه مشتمل بر انواع علوم و نسبتهاى تعليم به او است حمل مىكند، مانند: عَلَّمَهُ شَدِيدُ الْقُوى،
يعنى: او را شديد القوا علم آموخت (5- نجم)- البته بنابر قولى[2]-
و واسطه در پديد آمدن عيسى 7- از آن جهت كه وى كلمه حق و نشانه قيامت
است- گرديد، لذا مظهر قول و فعل است، يعنى به اعتبار اول به نام روح القدس ناميده
شده و به اعتبار دوم به نام روح الامين، بنابراين او را مانند اسرافيل دو جهت و دو
حكم است، پس جبرئيل از جهت ظاهرش كه حكم وجود بر او غالب است مظهر قول است، براى
اينكه قول صورت نفس است كه عبارت از عين وجود است، و از جهت باطنش كه حكم علم بر
او غالب است مظهر فعل است.
389/ 4 و اما ميكائيل 7 مظهر اراده است، چون ترتيب دهنده آنچه
كه بقاى خلق در آن است؛ از روزى معنوى و صورى- يعنى علم و فهم- و نيز غذاى وهمى-
مانند مقام و حشمت و بزرگى- و غذاى حسى- مانند مال و نعمت- مىباشد، از اين روى
«جود- بخشش» مندرج در اراده است.
390/ 4 و اما عزرائيل 7 مظهر ركن قدرت است، زيرا گردنكشان
و زورگويان را به واسطه نابود كردن- بدون دفاعى- مغلوب مىكند و همانطور كه تمام
حقايق الهى و كونى از توابع اين اركان چهارگانهاند، همينطور تمام ارواح و
فرشتگان از توابع اين فرشتگان چهارگانه پس از قلماند، و نيز مهيّمان كه مأمور به
سجود آدم نبودند، چون آنان از فرشتگان عالين بودند كه در هيمان و سرگشتگى در جلال
حق تعالى كامل و تمام بودند، و
[2] - در تفسير على بن ابراهيم از قول حضرت هادى 7- و همچنين در برخى از تفاسير خاص و عام- آمده كه شديد القوا خداوند است نه
جبرئيل، بلكه جبرئيل ذوقوه است، لذا شارح( فرغانى) انتساب تعليم را به جبرئيل-
براى اثبات مطلب خود- بنابر قولى مىگويد. م
اسم الکتاب : ترجمه مصباح الانس ابن فناري (شرح مفتاح الغيب صدرالدين قونوى) المؤلف : خواجوي، محمد الجزء : 1 صفحة : 428