اسم الکتاب : ترجمه مصباح الانس ابن فناري (شرح مفتاح الغيب صدرالدين قونوى) المؤلف : خواجوي، محمد الجزء : 1 صفحة : 305
كه مىپندارند تعيّن جزئى براى مشاهده حق-
اگر عقلى كه هيچ امكانى در آن جز به يك وجه نيست واسطه نباشد- جايز نيست.
856/ 3 اين شهود وجودى عيانى است و نسبتش در اين امر به قلم اعلا و
بعد از قلم اعلا برابر است. آرى! در ذات قلم اعلا كه خود معنايى است جامع و فراگير
تمام حقايق؛ صور آنها را از حيث لوازمش مشاهده مىكند، و در وجود لوح محفوظ و
آنچه از آن دو نازل شده- مانند عرش و كرسى و غير اين دو- صور آنها را مفصل مشاهده
مىكند[1]، مانند
شهود فرزندان آدم 7- شهودى تفصيلى- هنگامى كه آنها را از پشتش ظاهر
ساخت، چنان كه فرمايد: وَ إِذْ أَخَذَ رَبُّكَ مِنْ بَنِي
آدَمَ مِنْ ظُهُورِهِمْ ذُرِّيَّتَهُمْ وَ أَشْهَدَهُمْ عَلى أَنْفُسِهِمْ أَ
لَسْتُ بِرَبِّكُمْ قالُوا بَلى شَهِدْنا أَنْ تَقُولُوا يَوْمَ الْقِيامَةِ
إِنَّا كُنَّا عَنْ هذا غافِلِينَ، يعنى: و چون پروردگارت از
فرزندان آدم- از پشتهاشان- فرزندانشان را بياورد و آنها را بر خودشان گواه كرد كه
آيا پروردگار شما نيستم؟ گفتند آرى! گواهى مىدهيم تا روز رستاخيز نگوئيد كه از
اين نكته غافل و بىخبر بودهايم (172- اعراف) و آوردن «ذات» در قلم اعلا و «وجود»
در لوح محفوظ و پس از آن؛ آگاهى دادن بر اين نكته است.
857/ 3 و قسم سوم از اقسام شهود عبارت از شهود در مرتبه امكان است و
آن دو نوع است: جزئى و كلى، جزئى عبارت از تعلق علم است به چيز جزئى در مرتبه
علمى- از حيث صلاحيّت آن براى قبول توجه الهى و تعيّن وجودى- خواه اين شهود بستگى
به يك سبب و يا سببهاى فراوانى داشته باشد، و اين شهود اين چيز است در مرتبه
امكان آن چيز. و كلى عبارت است از مطلق اين تعيّن (و يا تعلّق) به گونهاى كه بيان
شد، و اين شهود اشياء است به طور اطلاق در مرتبه امكان، پس فرق بين شهودهاى سه
گانه اين كه؛ اين شهود به حسب نسبت علمى نه به حسب امور وجودى- مانند دومى- تكثر و
فزونى مىپذيرد.
[1] - يعنى شهود در مرتبه قلم اعلا؛ شهودى كلى كه تعلق
به صور اشياء- از آن حيث كه لوازم آنند- دارد، و در مرتبه لوح و پس از لوح شهود
صور آنها است بطور مفصل، و اين كه مصنف قدس سره در مفتاح فرموده: نحوهما( مانند آن
دو) عطف بر قلم است، چون عرش مظهر قلم است، پس كلمه در عرش واحد است و اشيا در آن
به گونه اجمال مصوراند، ولى كرسى مظهر لوح است و كلمه در آن تقسيم مىپذيرد، لذا
محل تدلّى قدمين است و اشياء در آن به گونه تفصيلى مصوراند، و اگر( نحوهما) عطف بر
لوح باشد، يعنى صور اشياء در اين سه مفصلاند.
اسم الکتاب : ترجمه مصباح الانس ابن فناري (شرح مفتاح الغيب صدرالدين قونوى) المؤلف : خواجوي، محمد الجزء : 1 صفحة : 305